Categorie archieven: Opvallend

‘Geslaagt’ en ‘gezakd’ trending topics

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Vandaag was een mooie dag voor iemand die geïnteresseerd is in wat taalnormen, spelling, jongeren en nieuwe media met elkaar te maken hebben. Op Twitter waren namelijk geslaagt en gezakd wereldwijd trending topics. Ik heb het niet de hele dag bijgehouden en het is altijd lastig om eventuele ironie in een bericht te achterhalen, maar mijn indruk was dat er onder de Nederlandstalige twitteraars drie groepen waren:

  • Eén groep vond het, net als ik, vooral erg grappig.
  • Een andere groep zag de grap niet, en ergerde zich aan zulke erge spelfouten, op een manier van: ‘als je gezakd schrijft, verdien je ook niet beter’ (waarop de eerste groep reageert met uitleg: het is een grápje).
  • Een derde groep zag de spelfout(-en) niet, en dat bleek vooral uit reacties naar anderstalige Twitteraars als ‘gezakd means failed’ – zonder verdere toelichting op de spelfout (terwijl uit groep 1 en 2 twitteraars het vertaalden als faild of uitlegden).

Wat het mij vooral laat zien is dat taalnormen in beweging zijn: jongeren spelen ermee, spelen er meer mee dan wij ouwetjes ooit gedaan hebben, en dat is (misschien?) dankzij de nieuwe media. Bij gezakd en geslaagt meteen roepen ‘ze kunnen niet meer schrijven tegenwoordig‘ is daarom kortzichtig. Al zitten er dus wel tussen waarvoor dat geldt, althans, die kunnen toch echt niet spellen – maar dat weerhoudt ze (gelukkig) niet van schrijven!

Trivium

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Afgelopen weekend was ik in Antwerpen en daar heb ik onder andere het nieuwe museum MAS bezocht – zeer de moeite waard! Er hing in de tijdelijke openingstentoonstelling een serie prenten uit 1565 van Cornelis Cort, naar Frans Floris, van de zeven vrije kunsten. De drie ’taalvakken’ daarvan, het trivium, zijn de voorlopers van de moderne taalbeheersing. Vandaar dat ik blij was van die drie vakken ansichtkaarten te kunnen kopen in de museumwinkel van het MAS. Hier zijn dus grammatica, dialectica en retorica, oftewel taalbeheersing, zoals verbeeld in de 16 eeuw:

Ze kunnen echt nog wel schrijven tegenwoordig

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Ik geef op dit moment een vak aan eerstejaars studenten Nederlands over het schrijven van wetenschappelijke teksten. Ze moeten dat zelf ook doen natuurlijk: een ‘nota’ schrijven. Thema daarvan dit jaar is wel toepasselijk: de nota’s moeten een doortimmerd betoog bevatten over het thema ‘ze kunnen niet meer schrijven tegenwoordig’.

Daarmee wordt bedoeld het klagen van de oudere generatie in het algemeen en het hoger onderwijs in het bijzonder over het gebrek aan schrijfvaardigheid van de generatie van, zeg, 16 à 20. Is het nou echt zo dat ‘ze’ niet meer kunnen schrijven tegenwoordig, en zo ja, hoe komt dat dan en wat is eraan te doen, en zo nee, wat is er dan wel aan de hand, enzovoort: het thema biedt allerlei aanknopingspunten voor een pittig betoog.

Ik heb de afgelopen weken de eerste versies nagekeken en van feedback voorzien. Ik was natuurlijk zelf benieuwd of ‘ze’ nog wel konden schrijven eigenlijk. Welnu, ik gaf ongeveer hetzelfde vak vier jaar geleden, en in vergelijking daarmee deed deze groep het beter: net iets meer studenten haalden meteen bij de eerste versie al een voldoende. Dat is niet representatief, natuurlijk, want het is een ander thema en een iets andere aanpak, en het zou ook kunnen dat ik minder kritisch geworden ben, maar toch, het is een indruk.

Het enige wat ik wel minder goed vond, was de toepassing van de wetenschappelijke conventies rond verwijzen, bronvermelding en bibliografie. Dat zou kunnen komen doordat het onderwijs in het eerste jaar in het algemeen iets is veranderd, en dat is studenten niet aan te rekenen, vind ik, het is iets wat heel specifiek is voor de wetenschap en wat eerstejaars dus simpelweg moeten leren. Dat was dus kennelijk nog niet voldoende gebeurd; in 2007 wel. Ik heb er een extra werkcollege aan besteed, en ik heb er alle vertrouwen in dat dit wel goed komt in de tweede versie.

Wat ik opvallend goed vond, was de breedte van de onderwerpskeuze, het retorische karakter (dus niet beschrijven, maar betogen, met een eigen standpunt als antwoord op de probleemstelling, en argumenten die dat standpunt onderbouwen) en de voorbeelden. Ik denk dat ik daaraan kon merken dat het een onderwerp is dat de studenten na aan het hart ligt: ze schrijven als het ware over zichzelf, over de taalvaardigheid van hun eigen generatie.

Maar ook kan het zijn dat er iets te zien is van wat veel studenten in hun nota’s aandroegen: het kan weliswaar zo zijn dat ‘de jeugd van tegenwoordig’ zich minder aantrekt van de officiële taalnormen en dus bijvoorbeeld meer spelfouten maakt, smiley’s gebruikt en ‘hun hebben’ zegt, maar die jeugd schrijft wel veel meer dan vroeger en vertoont daarin zowel creativiteit als publieksgerichtheid – dat alles dankzij de nieuwe media. Vroeger schreven scholieren omdat het moest, bij Nederlands; tegenwoordig krabbelen ze op Hyves, sturen ze elkaar om de haverklap SMS’en en tweets (waardoor ze bondig leren formuleren)  en houden ze een weblog bij – omdat het leuk is, en omdat ze gelezen (willen) worden.

Jaaaa, zeggen veel ouderen, maar je wilt niet wéten hoe slecht dat allemaal geschreven is. Oja? Het is anders, maar het is niet slecht. Het voldoet toch – ze kunnen ermee communiceren. En uit onderzoek blijkt dat jongeren de verschillende communicatieve situaties goed uit elkaar kunnen houden: ze beseffen dat ze in een opstel geen SMS-afkortingen moeten gebruiken. Het is alsof ze meerdere schrijftalen beheersen. In de nota’s dus heus geen smileys, afkortingen als ff of andere ‘moderne’ verschijnselen.

Wel zag ik spelfouten; gemiddeld te veel naar mijn smaak – voor Neerlandici dan. Een aantal studenten zal daar zeker nog aan moeten werken, en niet voor niets betoogden enkele nota’s dat het schrijfonderwijs op basis- en middelbare school wel beter zou kunnen. Ook vond ik sporen van taalverandering, zoals de voor mij ongrammaticale volgorde ‘echter is het zo dat…’ (voor mij moet dat zijn ‘echter, het is zo dat…’ of, liever ‘het is echter zo dat…’)

Ik heb me met het nakijken van de nota’s goed vermaakt. Het is een onderwerp dat mij bezighoudt, het totaal van de nota’s is inhoudelijk heel rijk. Op een aantal inhoudelijke zaken kom ik nog wel terug, en ik ben aan het nadenken over of er meer mee te doen zou zijn dan alleen weblogstukjes. Wordt dus vervolgd!

Schrijversnachtmerrie

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik ben sinds een paar dagen bezig in Het feest van list en bedrog van Herman Chevrolet. Centrale idee van dat boek is dat wielrennen zo fascinerend is omdat het dezelfde structuur heeft als mythen en klassieke verhalen. Dat is voor mij als wieler- en literatuurliefhebber natuurlijk een gedachte om van te smullen, en ik lees het boek dan ook met veel interesse. De uitwerking is een tikje moeizaam, vind ik, omdat het boek óók een geschiedenis van de wielersport wil zijn, en die twee structuurprincipes (geschiedschrijving versus betoog rond dat centrale idee) botsen. Maar het is wel de moeite waard.

Meteen de allereerste pagina (p. 7, ‘Ter verantwoording’) vond ik opzienbarend. Daar beschrijft Chevrolet namelijk de nachtmerrie van elke schrijver. Hij had het idee om de wielersport te koppelen aan de 36 dramatische situaties van Georges Polti, sterker nog, hij had dat al besproken met zijn uitgever. En toen verscheen er een nieuw nummer van het literaire wielertijdschrift De Muur, met daarin een artikel van Bert Wagendorp waarin die precies diezelfde gedachte uitwerkt: de 36 dramatische situaties geïllustreerd aan de hand van wielrennen, daarmee verklarend waarom dat zo’n mooie sport is.

Chevrolet en Wagenaar hadden allebei hetzelfde idee gehad, Wagenaar was eerder met de publicatie, Chevrolets plan viel in duigen. Ieks. Elke schrijver is er bang voor, volgens mij, dat je met iets bezig bent en dat dan net eerder iets verschijnt wat het gras voor je voeten wegmaait. Het leidt bij Chevrolet tot ‘wat binnensmonds gevloek’ – dat zal wel een understatement zijn, neem ik aan.

Het huidige boek is plan B, zal ik maar zeggen. Misschien verklaart dat ook wel waarom het net niet lekker loopt.

Schrijven in bed

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Grappig berichtje dat ik ontdekte via SchrijvenOnline: http://www.guardian.co.uk/books/booksblog/2011/apr/28/writing-in-bed-robert-mccrum Het gaat erover dat nogal wat literaire schrijvers graag in bed schreven/schrijven. Van zakelijke schrijvers ken ik dat eigenlijk niet. Ikzelf doe het ook niet, ik zou het maar een moeizame houding vinden. Lézen in bed doe ik wel graag, ook het serieuzere werk, zoals vak- en studieliteratuur. ’s Ochtends dan. Erg luxe: de werkdag beginnen in bed! Inderdaad wat de schrijver van het stukje in The Guardian erover zegt: “both stimulating and restful, a good combination”.

D’s en t’s in een rijtje

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Nog eentje over spelling dan. In de wetenschapsbijlage van NRC van afgelopen weekend zag ik een spelfout die mij vaker opvalt en altijd intrigeert. Dit is ‘m (p. 9, in een artikel over obesitas):

Mijn advies zou zijn: zorg dat de calorieën die je inneemt in balans zijn. Eet ‘echte’ voedingsmiddelen, vermijdt bewerkte producten, breng variëteit aan.

Hier is sprake van een rijtje gebiedende wijze achter elkaar, vier in totaal: zorg, eet, vermijd en breng. Drie daarvan staan in dezelfde zin. Aan eet kun je het niet horen of zien, maar aan zorg en breng kun je zowel zien als horen dat er géén t achter moet.

Waardoor heeft deze schrijver zich dan toch laten verleiden tot het zetten van de ‘foute’ t achter vermijd? Je hoeft daar geen enkele spellingsregel voor toe te kunnen passen; je hoeft niet te beredeneren hoe het zit met de regels voor de d’s en de t’s in gebiedende wijzen. Je hoeft alleen maar gewoon hetzelfde te doen als bij die andere werkwoorden: er geen t achter zetten.

Frappant dat het dan toch fout gaat. Bij een ervaren speller, tenminste, dat lijkt me zo: het zal toch door een journalist geschreven zijn. Op zo’n moment zou ik wel eens in het hoofd willen kijken van zo’n schrijver, om te zien hoe die z’n keuzes maakt…

214.000 keer betrefd

Louise Cornelis Geplaatst op door 2

Ik wilde voor de studenten die ik op dit moment in Leiden het vak ‘nota schrijven’ geef, hard maken dat er echt vaak rare spelfouten op internet staan, zoals krijgd en betrefd: van die onmogelijke d/t-fouten, van een heel andere orde dan gebeurd/gebeurt, die immers allebei kunnen. Krijgd en betrefd doen pijn aan mijn ogen. Auw! 

Krijgt en betreft zijn bovendien woorden waar een beetje ervaren speller nooit over hoeft na te denken: de variant met een d kán gewoon niet. Afgaand op je geheugen voor woordbeelden spel je ze dus automatisch goed. Tenzij je misschien al te vaak op internetfora e.d. verkeert (verkeerd?) waar je de foute vorm onder ogen krijgt. Je ontwikkelt (ontwikkeld?) dan een minder stabiel woordbeeld. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor het slechtere spellen van ‘de jeugd van tegenwoordig’ – en daarover, over gemopper over de schrijfvaardigheid van die ‘jeugd van tegenwoordig’, schrijven de studenten een nota.

Maar komen deze ‘auw!’-fouten nou echt vaak voor? Google maakt het mogelijk om zoiets razendsnel uit te zoeken. Ik vond dik 10.000 keer krijgd, en maar liefst 214.000 keer betrefd. Er zit wat vervuiling tussen de resultaten: bewust fout gespeld, uitleg over spelling, merknamen en dergelijke. Maar toch: ik vind het véél!

De film rukt op – laat mij maar lezen

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Mij valt al een tijdje op dat de film erg in opmars is als medium. Een tijdje geleden bijvoorbeeld was de gebruiksaanwijzing van een apparaat een filmpje, en ik heb ook al gezien dat de CEO van een bedrijf een filmpje rondstuurt om nieuw beleid te presenteren aan zijn medewerkers. Het is heel verklaarbaar natuurlijk: een filmpje maken is tegenwoordig laagdrempelig, en voor veel mensen is het aantrekkelijk. 

Ik moet echter bekennen dat het mij niet aanspreekt. Ik ben een snelle en handige lezer, en mij kost het kijken van een filmpje veel meer tijd dan het lezen van een tekst. Bovendien kan ik in een tekst veel makkelijker even snel iets terugvinden. Een instructie op film vind ik dus onhandig, en ook bij zo’n filmpje van een CEO voel ik me afhankelijk: ik moet geduldig wachten, in plaats van zelf m’n koers door de tekst bepalen.

Nou kan het zijn dat ik tot een minderheid behoor, maar ik zou meer leden van die minderheid verwachten onder schrijvers – die zijn immers handig met tekst, en ze houden er vaak ook van. Vandaar dat het mij verbaasde toen ik hoorde over schrijftips op film. Hier staan ze: http://korteverhalenschrijven.wordpress.com/2011/03/28/schrijftips-dos-dont-uit-de-schrijfbibliotheek/

Ik vind het leuk om ‘sprekende hoofden’ te zien, zeker als het gezichten zijn bij namen die ik ken. Maar voor snelle informatievoorziening blijf ik erbij dat ik liever lees.

En deze filmpjes laten ook nog iets anders zien: een goed filmpje maken, is een hele kunst. Ik vind deze net ietsje knullig. De camera staat net niet stil bijvoorbeeld, waardoor Louis Stillers sofa lijkt te bewegen. Dat leidt me zelfs zo af dat ik amper kan luisteren naar wat hij zegt. Gelukkig hebben ze bij de Schrijfbilbiotheek meer verstand van schrijven, zal ik maar zeggen.

Voor de filmliefhebbers spijt het me, maar ik blijf dit weblog schrijven, ik ga geen filmpjes maken. Deze schoenmaker blijft bij haar leest.

Column-discussie

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Goed, nog eentje dan, en dan stop ik er echt mee voor vandaag/deze week: ik zag net dat er op het forum van Fiets gediscussieerd werd over de columns in dat blad.  De aanleiding is de meest recente column van mijn collega daar Maurits, maar ik word er ook in genoemd, en kom er aardig van af, en dat is heel wat, want zoals één van de moderators, Daniel1975, opmerkt: je hoort eerder de negatieve dan de positieve geluiden, sowieso, maar zeker op dat forum.

Anders dan Maurits verdedig ik me niet in zulke onderwerpen. Ik ga dus echt niet uitleggen hoe het zit met mijn ‘minderwaardigheidscomplex aan het vrouw-zijn’ hahaha!

Collega’s interneren?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Trouwe lezers van dit weblog weten dat ik me niet zo druk maak om taalfouten. Maar deze week kwam ik er eentje tegen die ik toch wel hoogst opmerkelijk vond. In de lead van een artikel staat:

Nieuwsgierigheid en de wens om collega’s – en een goede bedrijfskantine – in mijn eenzame freelance bestaan te interneren dreven me ooit over te lopen naar de voorlichting.

De zin is op meerdere manieren problematisch: hij is lang, complex (vooral ook met de liggende streepjes als tang), ik twijfel aan ‘X drijft me over te lopen’, moet freelance en bestaan niet aan elkaar, en inhoudelijk kan ik er ook niks mee (het laatste dat ik in mijn niet-eenzame freelancebestaan mis, is een bedrijfskantine). Maar daar gaat het allemaal niet om.

Waar het wel om gaat, is interneren. Ik moest het even opzoeken, want het stond hier zo pontificaal dat ik ging twijfelen. Maar het kan écht niet, hoor, dat heeft echt een andere betekenis, kijk maar: http://www.encyclo.nl/begrip/interneren Gewoon hartstikke fout. Het had vast integreren moeten zijn.  Nu zou je met wat slechte wil iets kunnen begrijpen als het interneren van collega’s in een bedrijfskantine. Ofzoiets.

Deze fout viel me nogal op. In het blad staat hij maar liefst twee keer, want dit stukje lead is letterlijk overgenomen op de inhoudspagina. Daar was hij me al opgevallen. En een lead valt ook nogal op natuurlijk: dikke, blauwe letters.

Dat blad, dat is Villamedia, het vakblad voor journalisten (nr.5, p. 3 en 12). Die zouden toch beter moeten weten. Ik bedoel: het is een blad van en voor mensen van wie schrijven het vak is. Dan verwacht ik niet dat het foutloos is (ben ik zelf ook niet), maar ik verwacht niet zo’n gekke fout. Zo’n blad wordt toch ook geredigeerd? Dan hebben dus meerdere mensen dit niet gezien.

Want ook daarom valt hij op: hij is gek. Anders dan bijvoorbeeld verantwoording en verantwoordelijkheid is interneren en integreren niet bepaald een woordenpaar dat vaak verward wordt.

Ach, fouten, ze zitten in kleine hoekjes. Overal.