Categorie archieven: Opvallend

Newspeak

Louise Cornelis Geplaatst op door 2

Je hoort er tegenwoordig niet meer zo vaak over, maar het blijft een mooi begrip: George Orwell’s newspeak. Ik moest er laatst aan denken toen een gesprek ging over de rare woorden die door overheid en bedrijfsleven worden geïntroduceerd.  We kwamen onder andere op de volgende voorbeelden:

  • Verkeershinder – alle andere samenstellingen van dit type zitten zo in elkaar dat het eerste lid (verkeer) het tweede (hinder) veroorzaakt, dus dat het hinder is door het verkeer. Vergelijk: geluidshinder en wateroverlast). Maar de ANWB (denk ik?) heeft ervan gemaakt hinder voor het verkeer. Dat zie ik nu al jaren en het is inmiddels een ingeburgerde uitdrukking, maar het blijft voor mij wringen. Verhult het juist de oorzaak van de overlast (meestal: wegwerkzaamheden)?
  • Product als woord voor een treinkaartje. Bij de NS koop je tegenwoordig producten, bijvoorbeeld een e-ticket of iets wat je op je OV-chipkaart kan zetten. Product is echter voor mij iets tastbaars, iets iets wat als zodanig waarde heeft. Een vervoerbewijs vind ik een dienst. Het papiertje is namelijk zelf vrijwel niets waard, en soms is een NS-product zelfs alleen een paar bits en bytes op een stukje plastic. Dat is geen product.
    Net zoals ik het ook vreemd blijf vinden dat de incheckpalen tegen mij zeggen: Goede reis. Abonnement. Niet alleen lees ik dat makkelijk als ‘Goede reis, abonnement!’, en dat vind ik al gek (moet mijn abonnement een goede reis gewenst krijgen?), maar ook vind ik niet dat ik een abonnement heb. Ik heb een voordeelurenkaart waarmee ik korting krijg. Een abonnement is iets waarmee ik zonder nader kaartje zou mogen reizen, zoals bijvoorbeeld een maandtrajectkaart. De NS lijkt de eigen diensten groter te willen maken dan ze zijn.
  • Toeslag – dat is meestal iets wat je moet betalen, maar als zorg- en huurtoeslag is het (inmiddels ook alweer jarenlang) iets wat je krijgt. Dat is al heel raar, maar ook het op het station te horen omroepbericht ‘voor deze trein is een toeslag verplicht’ wringt bij mij. Alsof ik ergens een toeslag moet gaan halen, maar ook dat is niet iets materieels; in de zin ontbreekt ‘het betalen van’. En dat is misschien ook wat er verhuld moet worden?
  • Concern zoals gebruikt door de gemeente Rotterdam, tot zelfs in de URLs aan toe (voorbeeld). Een gemeente is geen concern, en de meeste concerns noemen zichzelf niet zo. Vergelijk: nergens wordt zo vaak het woord ‘bedrijfsmatig’ gebruikt als bij de overheid. En dat verhult hoe de verhoudingen werkelijk liggen.

Schrijftip: ik zou er altijd de voorkeur voor hebben om aan te sluiten bij de woordkeuze van gewone mensen. Eén van de oorzaken van dit ‘gekke’ woordgebruik is dat intern jargon naar buiten sijpelt. Voor mijn part noemen ze bij de NS een treinkaartje ‘product’. Maar doe dat niet naar buiten toe. Tenzij daar een bepaalde strategie achter zit, natuurlijk. Als dat zo is, word ik daar in elk van deze voorbeelden niet heel vrolijk van.

Pleonasme

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik zag van de week op het Centraal Station een billboard hangen van de Triodos Bank met als kreet erop:

Laten we van fair trade een pleonasme maken

‘Zo,’ dacht ik, ‘dat is gewaagd – want hoe veel treinreiziger weten wat een pleonasme is?’

Ik ben niet de enige die zich daarover verbaast, zie ik, er wordt al meer over geblogd (zie links hieronder), met dezelfde soort gedachten als die ik had: richt Triodos zich op intellectuelen en/of taalliefhebbers? Is het de bedoeling dat je er een goed gevoel van krijgt als je wél weet wat een pleonasme is? In ieder geval: het is gewaagd! En dat erover geblogd wordt, laat zien dat zoiets dus wel wat losmaakt!

Links:

  • http://workywords.wordpress.com/2011/03/21/gedurfd-pleonasme-van-triodos-bank/
  • http://www.flickr.com/photos/faceme/5320389870/
  • http://edwingitsels.blogspot.com/2011/05/grieks-voor-overvloed.html
  • http://fairtrade-eerlijkehandel.blogspot.com/2010/11/laten-we-van-fair-trade-een-pleonasme.html
  • En voor wie niet weet wat een pleonasme is: http://nl.wikipedia.org/wiki/Pleonasme

Eerste Kamer aan de iPad

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Sprak ik er vorige week nog mijn verbazing over uit dat er zo weinig zakelijke teksten voor digitale media gemaakt worden, hoor ik net dat de Eerste Kamer overgaat op kamerstukken voor de iPad. Eén van de studenten van het zakelijke-lezers-vak dat ik op de VU geef, stuurde me een link naar het bericht erover. Het kan dus niet alleen, het gebeurt ook!

(met dank aan Elvera)

Echter verandert er wat

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik ben deze week van in totaal zo’n 60 studenten schrijfwerk aan het nakijken, allemaal korte dingetjes, dus in totaal niet veel meer dan 60 A4’tjes. Eén dingetje daarover: echter is hard aan het veranderen! Voor mij kent dat woord twee mogelijke posities:

  1. Aan het begin van een zin met een komma: Echter, er kan niet worden gesteld dat…
  2. Direct na het werkwoord: Er kan echter niet worden gesteld dat…

In het schrijfwerk van de studenten kom ik die niet tegen, maar wel:

3. Aan het begin, met omkering van de volgorde: Echter kan er niet worden gesteld dat…

Voor mij is dat ‘auw’ – echt fout. Maar ik heb hem de afgelopen jaren wel zien oprukken, en ik moet wel concluderen dat hier taalverandering plaatsvindt. Ik weet niet of ik het zelf ooit zo kan gaan zeggen of schrijven. Maar ‘m aanstrepen in het werk van de studenten doe ik vanaf nu niet meer.

Heavy lezers

Louise Cornelis Geplaatst op door 6

In het kader van het vak over zakelijke lezers dat ik op het moment geef aan de VU hebben de studenten de afgelopen week allemaal een interview afgenomen met een ‘echte’ zakelijke lezer. Ik heb nu ruim de helft ervan gelezen (het zijn er in totaal dik 30), en het is erg interessant materiaal. De komende week dus af en toe wat conclusies eruit, en vandaag alvast maar meteen de eerste: wat wordt er veel gelezen!

De geïnterviewden moesten zelf inschatten hoe veel uur ze op een gemiddelde werkdag aan lezen besteden, en die schattingen varieerden van twee tot wel zes uur! Enerzijds vind ik dat heel veel, het lijken me ‘heavy lezers’ (analoog aan heavy users). Lezen is alleen consumptief, zou je kunnen zeggen, en de meeste mensen moeten toch ook wel wat produceren, lijkt me. Anderzijds kan één schrijfproduct, een tekst, door een heleboel mensen gelezen worden, dus kan dan de totale leestijd flink oplopen – zeker in kennis-intensieve beroepen.

En kennis- en tekstintensief, dat zijn de beroepen van de geïnterviewden: onder andere advocaten, managers, directeuren, leraren en een journalist. Niet iedereen ervaart het vele lezen als een probleem, maar de meesten verzuchten wel dat het toch sneller, effectiever, efficiënter, leuker zou moeten kunnen. Sommige geïnterviewden deden daar ook wel suggesties voor, variërend van het medium (‘graag meer op m’n smartphone’) via structuur (‘veel brokjes tekst met een duidelijk kopje’) tot verzorging (‘al dat slechte Engels is verschrikkelijk’), en één veel voorkomend verzoek: het kan korter! Meer daarover volgt nog.

Als er veel mensen heel veel werktijd met lezen doorbrengen, dan is dat een belangrijk argument voor meer tekstkwaliteitszorg. Maar er zit ook iets geks aan de suggesties voor beter schrijven. Kennelijk weten lezers goed hoe het beter zou moeten. Maar schrijvers zijn zelf ook lezers en omgekeerd. Als ze schrijven, vallen ze (denk ik) in dezelfde valkuilen als de schrijvers van de teksten die ze lezen.

Het lijkt erop dat er een kloof is tussen leeservaringen en schrijfgedrag. Moeten vooral ándere mensen beter schrijven? Vergeten schrijvers hun eigen leeservaring? Staan er andere zaken in de weg?

In ieder geval is één ding dat ik hieruit meeneem: in schrijftrainingen meer aandacht besteden aan de leeservaring van schrijvers. De kloof dichten, dus. Want de geïnterviewde lezers weten best hoe het beter moet. Nou, dóe dat dan, als je schrijft!

10!

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Vandaag vier ik mijn tiende verjaardag als zelfstandig ondernemer: 31 augustus 2001 was de laatste dag van mijn laatste restantje loondienst; de dag erna stond ik geheel op eigen benen. Mijn eerste free-lance klus dateert al van 1999 trouwens, dus in dat opzicht ben ik al 12.

Achteraf bleek het geen gemakkelijk moment te zijn om voor mezelf te beginnen: tien dagen later vlogen er twee vliegtuigen het WTC in New York binnen en leek de wereld te schudden op zijn grondvesten. Maar eigenlijk viel dat voor mijn prille onderneming mee: ik was met één partij in gesprek die het contact onmiddellijk verbrak vanwege andere prioriteiten, verder liep alles toch wel normaal door.

En doorgelopen is het sindsdien, en goed ook. Ik zie twee hoofdlijnen in de ontwikkeling van Louise Cornelis Tekst & Communicatie (al heet mijn bedrijf pas sinds mijn KvK-inschrijving van een paar jaar terug officieel zo):

  • In 2001 werkte ik nog als free-lancer voor andere trainingsbureaus, inmiddels is het alweer een aantal jaren alleen maar voor mijn eigen opdrachtgevers. En dat gaat samen met een ontwikkeling van mijn rol die ik zou willen omschrijven als steeds meer adviseur in plaats van trainer. Ik help organisaties de kwaliteit van hun zakelijke teksten te verbeteren. Training kan daarin een onderdeel zijn, maar dat hoeft niet.
  • Zelf schrijven is een prominentere plek in gaan nemen. In 2001 was ik weliswaar bezig met Adviseren met perspectief en schreef ik dus ook veel, dat stond toen nog in dienst van mijn advieswerk. Inmiddels ben ik al jarenlang columnist voor Fiets, heb ik een boek geschreven over een Afrika-reis, run ik meerdere weblogs waaronder dit, en werk ik aan een roman. Dat had ik tien jaar geleden niet zo voor ogen, maar ik vind het wel leuk en ik heb er veel van geleerd.

Opnieuw zijn dit niet de makkelijkste tijden voor een ondernemer. Mijn agenda is voor de rest van 2011 goed gevuld, daarna is het weer afwachten. Die onzekerheid blijft tot op zekere hoogte altijd, al houdt het me minder bezig dan 10 jaar geleden. En ik hanteer hem graag, want het bestaan als eigen baas bevat me prima!

En tot slot… (nog 1 keer over Buitenkunst)

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Aan het eind van een week nog één keer over Buitenkunst, dan houd ik erover op. Waarom zo veel over een week schrijven voor theater op een weblog over zakelijk schrijven? Voor mij bestaat het raakvlak tussen zo’n week en m’n ‘gewone’ werk uit drie delen:

1. Door op zo’n heel andere manier te schrijven breid ik mijn ‘gereedschapskist’ uit. En goed schrijven bestaat uit het hanteren van een uitgebreide gereedschapskist: voor elk publiek, elk doel, elke situatie het juiste gereedschap gebruiken. In die zin is een goede schrijfcursus altijd nuttig voor me.

2. Ik vind schrijven gewoon leuk – en ook dat is nuttig, want ik vind het belangrijk dat ik als trainer enthousiast ben over wat ik zelf train. Zo’n week Buitenkunst doet me weer realiseren wat er leuk is aan schrijven, zoals het spelen met taal en het ontdekken van inhoud. Bij adviesrapporten liggen de accenten misschien anders, maar toch is het ook weer niet iets compleet anders.

3. Het ‘kijkje in de keuken’ van andere schrijftrainers en -docenten is ook de moeite waard. Mits het een goede aanpak is, en op dat punt is mijn ervaring bij Buitenkunst nog alleen maar positief geweest. Dit keer leerde ik onder andere hoe nuttig het is om de feedback in de training te moeten verwerken. Als daar ruimte voor is, ga ik dat in mijn trainingen ook vaker doen.

Kortom: in zo’n week in de zomer doe ik inspiratie op. En op dit blog heb ik daar de afgelopen week in gedeeld. Vanaf volgende week is het weer ‘business as usual’!

Dialogen in de polder

Louise Cornelis Geplaatst op door 5

Vorige week was ik voor de vijfde keer naar Buitenkunst – vorig jaar schreef ik er voor het eerst over op dit weblog. Dit jaar heb ik de Schrijfwerkplaats gedaan (week 451 in het programma). Die ging in het bijzonder over het schrijven voor toneel, al hebben we ook wel wat proza en poëzie gedaan. Zo’n werkplaats houdt in dat er meerdere docenten zijn (in ons geval twee, Jannemieke Caspers en David Mulder, en op één dag was er een gastdocente, Tjitske Jansen) en dat je elke dag een keuze kan maken uit hun aanbod. Een afwisselend programma dus, waarbij je in één dag tot een resultaat komt (of niet).

Net als vorig jaar vond ik het geweldig! Buitenkunst hééft iets, waardoor het me elk jaar weer weet te inspireren. Dat zit hem ook in het kamperen (gelukkig was het een paar dagen echt mooi weer!), de groende wijdsheid van de Flevopolder, de gesprekken met goede vriendin Beatrijs met wie ik de laatste jaren steeds samen daar ben, het contact met de andere deelnemers en het ervaren van hun uitvoeringen, die ik dit jaar van opvallend hoog niveau vond.

Ik heb vooral genoten van het toneel van de deelnemers aan de workshop over de kracht van taal, vast niet toevallig. Zij werkten de hele week met beroemde speeches, variërend van de Bijbel tot Obama en van Hitler tot Koningin Wilhelmina, en deden daar bijzondere dingen mee. Door de uitvoering in de regen (we stonden in de blubber) van donderdagavond kan ik nooit meer op dezelfde manier ‘Yes we can’ horen.

Máár doorslaggevend was mijn eigen schrijfweek, natuurlijk. Ik was daar omdat ik me eindelijk eens wilde verdiepen in het schrijven van dialogen. En dat is gelukt, en ik vond het erg leuk om te doen. Het heeft me voldoende geïnspireerd om ‘Pijn is tijdelijk’ nog een keer te gaan herschrijven, met een nieuw perspectief (een ‘gewoner’ derde-persoons-perspectief) en dús met dialogen – iets waar ik net daarvoor over twijfelde (zie mijn laatste post voor de Buitenkunst-week).

In deze komkommertijd-week in het holst van de zomer zal ik een paar teksten laten zien (en één keer horen) op dit weblog. Om te beginnen een korte dialoog die ik vrijdag schreef. Het is er één van een drieluik, dat was de opdracht, en deze is het beste gelukt. De situatie is dat twee vriendinnen de gemeenschappelijke vrienden- en kennissenkring zitten door te nemen.

A: Zeg, wat vind jij nou eigenlijk van Peter?
B: Peter? Poe, nou, dat is een hele toestand natuurlijk.
A: Hij luistert niet, hè?
B: Nee, vind je het gek, nu.
A: Nee, echt niet. Ik ging een keer een hapje met hem eten en toen viel hij mij wel drie keer in de rede met zijn eigen verhaal.
B: Maar dat kan je je toch wel voorst…
A: Of laatst, bij Hannie, toen had ik het over jeweetwel, toen met Driekus, en naadloos ging hij door met z’n eigen verhaal, ook iets met een ziekenhuis. Toen dacht ik nog: als hij nou eens één keer zou vragen ‘en hoe is dat voor jou?’ – maar niks hoor.
B: Peters vrouw heeft kanker.
A: Maar het kwartje is wel gevallen, geloof ik, want ik hoorde… Wat, wat zei je?

Taal op straat

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Het aantal gekke, grappige of ergerlijke taalverschijnselen in het dagelijks leven is eindeloos… zo vaak doe ik er dan ook niet aan op dit weblog – daar zijn bovendien andere blogs voor (waarvan ik dat van de Taaldokter graag aanraad). Maar vandaag zag ik zo’n grappige naam op een auto dat ik dacht: nou, vooruit dan maar. De auto, eigenlijk meer een klein busje, was van een honden-uitlaatservice en die dienst heette GaTieMee. Snappu?

Ethiek

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Dat ik afgelopen studiejaar naast mijn gewone trainingen en advies- en schrijfwerk veel heb gedaan als docent in het hoger onderwijs, heb ik op dit weblog niet onder stoelen of banken gestoken. Minder heb ik erover geschreven dat ik ook zelf student was: ik heb enkele vakken gevolgd aan de Universiteit voor Humanistiek.

Ik had behoefte aan verdieping op het gebied van zingeving en levensbeschouwing, vooral omdat mijn schrijven vooral gaat over het raakvlak tussen die twee gebieden enerzijds en sport anderzijds. Vandaar dat ik een tijd geleden eens wat ben gaan rondneuzen wat daarin te studeren zou zijn. In de aanloop naar mijn Afrika-reis had ik ook enkele vakken gevolgd over Afrika, en dat was me prima bevallen: ik vind studeren erg leuk, en het is helemaal leuk als het niet meer ‘moet’, als je geen diploma meer hoeft te halen en dus zelfs eigenlijk niet hoeft te blokken voor tentamens.

Op de UvH heb ik enkele vakken gevolgd uit de minor: de twee inhoudelijke vakken (hoorcolleges) over zingeving en levensbeschouwing vanuit humanistisch perspectief, en een paar practica. Over één daarvan, socratisch gesprek, heb ik wel eerder bericht. Dat practicum vond ik leuk en goed; van de andere viel me eerlijk gezegd het niveau nogal tegen. De UvH had hogere verwachtingen gewekt, en ik heb duidelijk al (veel) meer gedaan op gebieden als gespreksvoering en reflectie dan de doelgroep. Ik heb dus de krenten uit de pap gehaald. Aan het laatste vak van de minor, onderzoeksmethodiek, had ik geen behoefte.

Van de twee inhoudelijke vakken heb ik inderdaad veel geleerd, en zeker ook inspiratie opgedaan om over te schrijven. Ze bleken echter ook relevant voor mijn werk in onderwijs en organisaties. Want het belangrijkste dat ik heb geleerd van het jaar, is de stilzwijgende alomtegenwoordigheid van ethische vragen. Ik bedoel: in al ons doen en laten worden we mede gestuurd door overwegingen over wat we ‘goed’ en ‘niet goed’ vinden. Maar daar gaat het bijna nooit expliciet over. Ouders zeggen dat ze ‘natuurlijk het beste willen voor hun kind’ en iedereen knikt van ja – maar wat is het beste en hoe kun je dat weten/bepalen?

Ik help organisaties bij het verbeteren van de kwaliteit van hun teksten. Maar wat is ‘beter’ eigenlijk, welke afwegingen kun je daarin maken? En waarom? Op welke waarden en drijfveren kom je dan uit, aan welke norm toets je verbetering? Ik snijd dat nu in elk geval vaker aan, vraag daarbij dieper door. Het is vooral interessant om dan uit te komen op spanningsvelden, bijvoorbeeld tussen de persoonlijke vrijheid van de schrijvers en de efficiëncy-wens van hun bazen of hun drang om beter te presteren (om maar iets te noemen), zo van: “het ‘moet’ nu zo, maar ik wil dat niet”.

Het kan goed zijn om dat soort vragen uit te pluizen. Dat kan veel verduidelijken en ophelderen. Bijna had ik geschreven: ‘en dat maakt ook het dagelijkse werk makkelijker’. Maar is dat wel zo, en moet dat eigenlijk? Is ‘gemak’ een belangrijke waarde?

Dat soort vragen heb ik afgelopen jaar leren stellen. Het is de moeite waard om na te denken en te praten over ‘het goede leven’. Want keuzes in hoe we willen leven, maken we de hele tijd, allemaal. Wel heb ik ook geleerd dat ‘het goede’ nooit helemaal kenbaar is: je weet nooit zeker of wat je doet inderdaad ‘goed’ is. Dat blijft zoeken en tasten. Alleen is dat wel dus iets om zelf te doen, en je niet alleen maar te laten bepalen door wat de buitenwereld (de commercie, je baas, je partner, de politiek – noem maar op) je voorhoudt als zijnde goed. Levenskunst, heet dat, en dat vond ik niet voor niets één van de interessantste onderwerpen van afgelopen jaar!