Bij een beetje rondneuzen op Twitter zag ik afgelopen weekend twee leuke tweets van @jasperdeboer. Hij noemt het zelf ‘slogans waarin de bedenker een tromgeroffel heeft proberen te stoppen’. Hij had er foto’s van, ik citeer die hier letterlijk:

• Achterop een bedrijfsbusje: ‘Altijd de……… goedkoopste!’
• Op een raam van een winkel(ofzoiets), in lettertype comic sans ook nog : ‘Modelbouw en ……meer’

Vooral die twee vind ik echt een geweldige anticlimax! Enne, houd dat aantal puntjes in bedwang – drie is echt wel genoeg!

Een goeie slogan schrijven, het blijft…… lastig!

Leuk stuk in de NRC van gisteren, over de mattermap, een nieuwe aanpak voor het brengen van complex nieuws. ‘Voor lezers die grip willen krijgen op het debat’, schrijft de krant. Het gaat om een schema dat lijkt op mindmaps en op de kaarten van de Argumentenfabriek, maar dan journalistiek toegepast: eenduidige relaties (vraag – antwoorden met standpunten), versimpeld, en met bronvermelding.

Het voorbeeld is een overzicht van de standpunten rond de vraag ‘Is er kans dat de nieuwe paus zwart is?’ Naar links splitsen takjes af waarvan het antwoord begint met ‘nee’, voorzien van relevante citaten als bewijsmateriaal. Naar rechts idem dito, maar dan voor ‘ja’. Fraai (met als enige kanttekening dat voor mijn gevoel de pijlen de verkeerde kant op wijzen, niet intuïtief zijn althans, want voor mij is de vraag het vertrekpunt).

Dit lijkt me een veelbelovend nieuw alternatief voor de traditionele berichtgeving over complexe debatten, in de vorm van een (lineaire) tekst. Sowieso denk ik dat er in de komende jaren nog wel meer apps komen als alternatief voor tekst. Sterker nog: binnenkort zal ik hier iets vertellen over een toepassing voor  die Alieke Zelhorst, één van mijn scriptiestudenten, heeft ontworpen: het adviesrapport in hypertekst. Wordt dus vervolgd!

Eerder op de middag was er op Radio 1 een interessante discussie over het gebruik van de term brokkenpaus door de NOS gisteren. Was dat nou niet te gekleurd en kritisch, had dat niet wat neutraler gemoeten? De discussie echode bij mij aan discussies die ik vaak heb met schrijvende adviseurs – gister nog. Als je gaat samenvatten, interpreteren – en dat moet om er een interessant verhaal van te maken – dan ontkom je niet aan kleur bekennen. Neutraliteit is een illusie; objectiviteit bestaat niet – zeg ik dan wel eens, in dat kader.

Alleen al als je feiten selecteert, en dat moet om te kunnen schrijven of radio te kunnen maken, maak je keuzes en ben je dus aanwezig als schrijver/radiomaker. Dat kan niet anders, en zeker niet als het een beetje interessant en leesbaar/luisterbaar moet zijn: als je het goed doet, stem je je kleuring af op het publiek.

Ik vind brokkenpaus motiveerbaar, en ik vind het daarnaast ook een aardige taalvondst. Van mij mag het wel, dus. Maar je kunt het er ook mee oneens zijn. Dat is inderdaad het risico van meer met de billen bloot gaan als schrijver. Het verlangen om ‘neutraal’ te zijn is vaak een verhulde angst daarvoor – dat men over je kan vallen.

Een adviseur met lef durft niet alleen de feiten op een rijtje te zetten, er zogenaamd neutraal buiten blijvend, maar ook het beestje bij de naam te noemen.

Twee weken geleden had ik het hier over het ‘linker- en rechterrijtje’: de (schijn-)tegenstelling tussen academisch schrijven en ‘de praktijk’. In de NRC van afgelopen zaterdag zag ik die tegenstelling geïllustreerd. Het gaat om het stuk van Tommy Wieringa op p. 4 van Opinie en Debat: de eerste van een serie ‘Brieven voor de Koning’. Wieringa beschrijft daarin hoe hij geschiedenis ging studeren, en toen van een docent bij een werkstuk de reactie kreeg:

Je dreigt soms vlot te gaan schrijven, en verliest dan onmiddellijk de distantie tot de materie.

Voor die docent bestaat er dus een links-rechts-tegenstelling die er zo uitziet:

Distantie tot de materie -Vlot

Dat lijkt me zo niet kunnen kloppen, ik denk dat het zo zit:

Distantie tot de materie – Betrokkenheid
Stijf? – Vlot

Oftewel: de wetenschap vraagt distantie tot de materie en dus een stijve stijl (als tegengesteld aan vlot); ‘elders’ mag je vlot schrijven en betrokken zijn.

Die tegenstelling is te bevragen natuurlijk: móet je die distantie hebben, en past een vlotte stijl daar echt niet bij? Wat is eigenlijk het tegenovergestelde van ‘vlot’ schrijven, en is dat per se nodig?

Wieringa dacht en denkt er het zijne van:

Ik heb deze langdurige onderschatting meestal als een stimulerende belediging opgevat.