Categorie archieven: Opvallend

Bordjes Down Under (3): Gebruiksaanwijzing wc

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Die vele bordjes en de grote hoeveelheid tekst daarop, waar ik het eind vorige week over had, die zijn typerend voor een immigratieland: een samenleving waarin mensen uiteenlopende achtergronden hebben, en dus een boel niet vanzelf spreekt en dus verbaal verduidelijkt moet worden. Nouja… zo heel duidelijk waren de bordjes dus niet altijd, maar het zijn wel pogingen om iets te expliciteren wat kennelijk niet vanzelf spreekt.

Het meest extreme voorbeeld daarvan vonden we dit:

Niet op hurken, maar op zittenZo’n gebruiksaanwijzing voor een wc zagen we, in allerlei varianten, vaak met maar één van de twee boodschappen, en vooral in Nieuw-Zeeland. In dit geval is het niet zozeer het immigratie-karakter van het land dat zoiets expliciteren noodzakelijk maakt, maar het toerisme, vooral uit China. Hier is dat te zien aan de karakters. Wij zijn via China gevlogen en inderdaad had het vliegveld van Guangzhou (Kanton) ook hurktoiletten. 

We hebben ook wel varianten gezien met veel meer tekst, vooral over dat wc-papier, met een hele uitleg erbij dat Nieuwzeelandse waterleidingen zijn aangelegd om wc-papier te verwerken en dat je het daarom rustig door mag spoelen. In het Engels. Tsja…

Nouja, soms was het wel lachen! Dat je mensen uit moet leggen hoe ze op een wc moeten zitten… het moet niet gekker worden! 

 

 

 

 

Bordjes Down Under: heel veel tekst

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik eindigde mijn vorige (eerste) post over de bordjes Down Under ermee dat me opviel dat het vaak wel heel veel tekst was. Bijvoorbeeld tekst waar wij beelden zouden gebruiken. Een voorbeeld daarvan is dat een doodlopende weg in beide landen niet met een verkeersbord met een symbool wordt aangegeven, zoals bij ons, maar met woorden onder het straatnaambordje: ‘no exit’ (Nieuw-Zeeland) of ‘no through road’ (Australië).

En hier is een ander fraai voorbeeld van wel heel veel tekst om een punt te maken, een bordje op een voet- en fietsveer over de haven Auckland, naar Devonport:

 Safety message to cyclistsIk vind hem ook nog enigszins verhullend, want bij ‘Safety message to cyclists’ dacht ik dat het ging om de veiligheid voor fietsers, maar het gaat  meer om ‘denk aan de anderen’.

De veelheid bordjes was ook zichtbaar in alle (overigens fantastische) campingkeukens in Nieuw-Zeeland. In elke keuken wemelde het van op briefjes uitgedrukte ge- en verboden. Deze zetten we op de foto vanwege de grappige fietsjes: In diezelfde keuken hing ook onderstaande instructie, ook weer een mooi voorbeeld van: goed bedoeld, maar veel te veel tekst:Gevaar van zo veel tekst is dat er wel eens iets aan de aandacht ontsnapt natuurlijk. Daar zijn sommige bordjes-makers zich van bewust, dus dan zet je er ‘please read’ boven: Ook weer een heel impliciete trouwens. Pas nadat ik hem heb gelezen, realiseer ik me dat er mensen vragen stellen over het geurtje van het water, en dit beantwoordt die vraag. 

In diezelfde mineral pool had ik bovenstaand bordje gezien voordat we erin gingen, maar in de veelheid van bordjes en briefjes was dit me ontgaan:Ik zag het pas na afloop en ik was met mijn hoofd onder water geweest. Ik heb wat nerveus daarna zitten googlen wat het risico daarvan was, en dat viel gelukkig mee: die meningitis is weliswaar heel erg, maar ook heel zeldzaam. Desalniettemin denk ik dat de beheerder van de pool dit tegen ons had moeten zeggen. Schrift is zo zwak! 

 

Ik ben er weer

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Het was sinds mijn nieuwjaarsgroet stil op dit weblog, en de posts in december waren eigenlijk al ‘achter mijn rug’ verschenen (vooruitgeplaatst): ik was op reis. Ik ben 3,5 maand weggeweest, fietsen in Nieuw-Zeeland en op Tasmanië, en aan het eind nog even rondkijken op het vasteland van Australië. We hebben een geweldige tijd gehad.

Voor wie het leuk vindt: we hielden een dagelijks journaal bij op de fraaie app Polarsteps, met een kaart, foto’s, een verhaaltje en de fietskilometers. Het was afgeschermd, om dezelfde reden als dat ik hier niet luid en duidelijk wilde neerzetten dat ik lang weg zou zijn, maar nu is het openbaar.

Ik pak de draad van dit weblog weer op natuurlijk, en zal regelmatig wat laten zien uit de verzameling ‘Bordjes Down Under’ die ik aanlegde. Ik heb me regelmatig verbaasd en ook vaak gelachen om de gekke borden en briefjes die ik zag, dus om de schriftelijke communicatie op campings en andere plekken. Hier zijn er alvast twee.

Het Department of Conservation in Nieuw-Zeeland runt een aantal eenvoudige campings, en daar hangt dit bordje:

Water is able to be drunk ‘The water is able to be drunk’ – volgens mij kunnen alleen bezielde wezens en misschien een paar natuurkrachten ergens toe in staat zijn, en dan nog alleen tot actieve dingen, niet tot het passieve ‘gedronken worden’. Het water is in staat om gedronken te worden? Misschien is het hypercorrect: iemand die schrijftalig wilde doen en can te eenvoudig vond?

Daarnaast is-ie natuurlijk ook interessant qua strekking. Want wat is de warning nu precies, en is het wel een warning? Ik voel me op basis ervan niet geroepen om het water te koken. Ziek ben ik er niet van geweest.

De volgende hing op een gewone camping, ook in Nieuw-Zeeland, en vond ik erg grappig qua alinea-indeling en (ontbreken van) interpunctie:

Verhaspelde laatste alinea

Bij de laatste gaat het helemaal mis:

Failure to observe this will cause the system to malfunction & create a health risk nappies and other items in rubbish bag outside cubicles.

Bovendien is het natuurlijk gewoon veel te veel tekst. Daarover een andere keer meer, want dat viel me heel vaak op.

Mooie schrijffilm

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Een tijdje geleden gaf ik een trainingsonderdeel over het schrijfproces, vertelde over freewriting en toen zei één van de deelnemers dat dat hem deed denken aan Finding Forrester. Nouja, dat zei hij niet, hij zei iets als: 

Dat doet me denken aan die film, hoe heet-ie nou, de titel schiet me niet te binnen, met Sean Connery als een soort kluizenaar en schrijver, en met een fiets. Als je daarop googlet, vind je ‘m misschien wel.

Inderdaad: googlen op die trefwoorden geeft Finding Forrester als eerste hit.

Die film kende ik niet, maar ik heb hem inmiddels gezien en ik vond hem geweldig. Het is inderdaad een film over schrijven en schrijfbegeleiding, althans, dat is één van de thema’s. En inderdaad zegt Forrester (Connery dus) tegen z’n pupil, Jamal, behartigenswaardige dingen over dóórschrijven zonder dat je interne criticus zich ertegenaan bemoeit. Forrester vindt zelfs dat Jamal ook maar gewoon goede dingen (van hemzelf) moet overschrijven totdat zijn eigen woorden gaan doorklinken, en ook dat werkt goed, maar het brengt Jamal ook in de problemen als hij van plagiaat verdacht wordt.

Daarnaast is de film ook de moeite waard, met zeer goed spel en een relevante thematiek over van een dubbeltje (Jamal groeit op in een arm gezin in een slechte buurt) een kwartje kan worden – hij kan niet alleen goed schrijven, hij is sowieso een goede leerling en daarnaast een getalenteerd basketbalspeler. Zijn talenten maken dat hij uitgenodigd wordt voor een zeer exclusieve school.

Met die grote rol voor basketbal en het zeer grote verschil tussen de twee milieus is de film ook wel erg Amerikaans. Maar ik vond hem zeer de moeite waard. Als je wat met schrijven hebt, maar dat hoeft niet eens! 

Impliciet menselijk

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Via @annekenunn  en @BryanAGarner bereikt mij een citaat van Richard Gambino over de lijdende vorm:

The effect of the habitual use of the passive voice is to create an illusory animistic world where events have lives, wills, motives, and actions of their own without any human being responsible for them.

Op basis van mijn eigen promotie-onderzoek durf ik hier te beweren dat het niet wat meneer Gambino hier beweert. Het interessante van de lijdende vorm is namelijk dat de impliciete handelende persoon vrijwel altijd menselijk is – moet zijn zelfs. In het Nederlands misschien net iets meer dan in het Engels, maar dan nog…

Ik geloof dat ik dit inzicht zelfs voor het eerst óver het Engels hoorde, ik geloof uit het werk van Scott Delancey, met als voorbeeldzinnetje:

The man was hit

Dat kan niet door bliksem zijn, dat moet door een ander persoon zijn. Bliksem kan vrijwel alleen maar als je dat expliciet maakt:

The man was hit by lightning

Een ander fraai voorbeeld ken ik via Robert Kirsner:

Er wordt gefloten

Dat kán geen fluitketel zijn, dat moet een mens zijn, die fluiter. Zelfs met door-bepaling is het gek.

Het is zelfs zo dat in een heleboel passieven de weggelaten handelende persoon ik of wij is – denk maar aan van die zinnen als:

Er kan worden geconcludeerd dat… Hieronder wordt beschreven dat… In het onderzoek werd vastgesteld dat… Er is besloten dat…

Persoonlijker kan bijna niet! Alleen: wel impliciet.

Dus, je kan zeggen dat het passief de verantwoordelijke voor de handeling impliciet houdt, en daarmee vaag en op afstand. Daar kun je een boel tactische en ook onethische dingen mee doen. Maar een animistische wereld schetsen waarin gebeurtenissen een eigen wil hebben zonder dat mensen ervoor verantwoordelijk zijn – nee. Júist niet, zou ik willen zeggen. 

Het passief kan de verantwoordelijke zo goed impliciet houden omdat wij mensen geneigd zijn onze eigen soort als de hoofd-verantwoordelijke voor alles te zien, en dus automatisch een mens invullen als handelende persoon als we geen andere signalen krijgen. Dat vond ik interessant aan mijn eigen onderzoek, dat op deze inzichten voortborduurde: wat zo’n talig verschijnselijk als het passief laat zien over hoe wij in de wereld staan.

Dus ik kon het even niet laten om dat hier uit te leggen. Zo af en toe kan ik sowieso niet laten om ten strijde te trekken tegen al te suffe dingen die er over het passief beweerd worden….

 

‘Ga ergens anders zwemmen’

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Voor mijn collectie ‘gekke teksten in de buitenwereld’ spotte ik laatst dit exemplaar:

Zwem verder in Zwemcentrum RotterdamDe foto is helaas een beetje vaag, maar wat ik er gek aan vind, is goed leesbaar. Deze poster hing namelijk in mijn eigen lokale zwembad, en hij kondigt aan dat er een eind verderop binnenkort een nieuw zwembad geopend wordt, het Zwemcentrum Rotterdam.

De strekking vind ik gek, want ik begrijp die als: ga vanaf 22 januari ergens anders zwemmen. Sympathiek dat ze de opening van het zwembad (een 50-meterbad!) aankondigen, maar ik had andere bewoordingen gekozen. Al was het maar ‘kom eens kijken in’. 

Twee twijfelachtige twitterontwikkelingen

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Een dikke week geleden veranderde er iets drastisch voor één specifiek tekstgenre: de maximale lengte van een tweet ging van 140 naar 280 karakters (nieuwsbericht). Daar werd heftig op gereageerd (zie dit bericht) en ook ik moet bekennen dat ik het niks vind. De creatieve uitdaging zat hem juist in dat ultrakorte schrijven. 

Bovendien heb ik de indruk dat mijn leesinspanning voor tweets van 280 tekens meer dan verdubbelt ten opzichte van 140. Het kan zijn dat dat gewenning is, maar het kan ook zijn dat 280 tekens complexere mededelingen mogelijk maken, met dus meer verwerkingstijd. Dat werd overigens aardig geparodieerd in deze tweet van @academicssay:

Al eerder was me een ander (nieuw?) verschijnsel opgevallen, en dat was het vergroten van de tekstruimte door het opnemen van een plaatje met tekst, zoals bijvoorbeeld in deze twee van @tekstschrijver (die ik overigens met plezier volg als vakgenoot):

Nou is dit tekstplaatje nog een beetje ‘opgeleukt’ met de ballonnen, maar dat hoeft niet, zoals bij deze van @jeukendrup:

Nou goed, dat is dan weer een citaat, dus dat mag een aparte status krijgen, maar toch vind ik het niet zo geschikt: het is me te veel nadruk op de tekst. Het wordt zo een beetje een tegeltjeswijsheid, vind ik – het is ook net een lijstje eromheen. Nou, dan moet je wel iets heel bijzonders te zeggen hebben.

Helemaal moeizaam vind ik de volgende combinatie, waarin de tweet zelf het plaatje ontkent. Dat werkt niet, volgens mij, juist door die nadruk:

Overigens heb ik van Asker Jeukendrup via Twitter een boel geleerd – het gaat me om de vorm, niet om de inhoud.

 

Piramideprincipe leren trainen?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Op 16 november organiseert Kiezel Communicatie hier in Rotterdam een training over het geven van training in het piramideprincipe (in de leer van Barbara Minto), met mij als docent. Dat wordt dus een train-de-trainer-bijeenkomst, vooral bedoeld voor ervaren schrijftrainers. Als je interesse hebt om mee te doen, hoor ik dat graag – liefst zo snel mogelijk! Hieronder vind je iets over doel, aanpak en voorbereiding van de training.  

Het doel van de dag is om trainers in staat stellen om zelf goede trainingen piramideprincipe te geven, door:

  • Hen beproefde werkvormen zelf te laten ervaren. We gaan dus aan de slag met oefeningen en andere werkvormen uit mijn trainingspraktijk. Ik hoop niet alleen dat de eigen piramidevaardigheden van de deelnemers daarvan verbeteren, maar ook dat ze inzien wat de meerwaarde is van de methode – wat mij betreft veel meer een instrument om helder, logisch en lezergericht te denken dan een ‘teksttrucje’.
  • Op de ervaringen met die werkvormen te reflecteren, en het zo dus te hebben over de didactiek van het piramideprincipe.
  • Te bespreken wat er verder nog bij trainingen piramideprincipe komt kijken. We gaan het aan de hand van mijn en eigen ervaringen en hopelijk ook die van de deelnemers hebben over de grenzen aan de toepassing ervan, de (reële en ‘weerstanderige’) bezwaren ertegen, over hoe organisaties ermee werken, wat mensen er moeilijk aan vinden, wat er leuk aan is, enzovoort.

De voorbereiding betreft leeswerk (mijn boek Adviseren met perspectief en een artikel dat ik verstrek), en wie teksten of presentaties heeft van zichzelf of van opdrachtgevers/deelnemers waar mogelijk iets ‘piramidaals’ mee aan de hand is, dan die graag meenemen. 

Dus wil je een kijkje in mijn keuken en een leuke en nuttige dag samen aan de slag…. dan hoor ik graag van je! 

 

Ten Oorlog voor taalliefhebbers

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Afgelopen donderdag ben ik naar een voorstelling geweest die ik iedere taalliefhebber kan aanraden, alleen moet je daar na vanavond (Heerlen is de laatste voorstelling in Nederland) wel voor naar Vlaanderen: Tom Lanoye in Solo Ten Oorlog. Met Lanoyes bewerking van de koningsdrama’s van Shakespeare, vooral van ‘Risjaar Modderfokker den Derde’, had ik kennisgemaakt in mijn Shakespeare-week bij Buitenkunst. Ik vond die toen al bijzonder.

Je ziet het eigenlijk al aan die gekke naam van Richard the Third: dat is raar Nederlands/Engels. Lanoye speelt op ongeëvenaarde wijze met de taal, en laat de taal als het ware een hoofdrol spelen. De drama’s betreffen zes koningen in de loop van de tijd, en de eerste, Richaar Deuzième, spreekt een meer archaïsch Nederlands vermengd met Frans. Langzaam-maar-zeker wordt de taal moderner, Engelser, sneller, post-moderner ook (met quotes uit blockbusterfilms), plat-Vlaamser, hipper (rap-achtig) – om aan het eind vrijwel te desintegreren, totdat de laatste koning, die Risjaar Modderfokker den Derde, er in totale waanzin nog wat uitspuugt.’Godbloddiemodderfokking ranzig rottenis, of alabaster arms vol merg en innocence’ lees ik in een recensie, maar dat had ik zelf niet meer zo precies verstaan!  

De uitvoering van het complete werk van Lanoye besloeg ooit een hele dag, hij doet het nu solo in minder dan twee uur. Daarbij speelt hij niet, zegt hij, hij is geen acteur, al komt het soms wel dichtbij, met een enkele rekwisiet en wat zang en dans zelfs. Hij vertelt, nouja, doet van alles met zijn stem. Hij doet zo zelf alle rollen. Dat doet hij geweldig, maar het is wel klein, zeker in een grote schouwburgzaal, en het gaat soms snel en met weinig context. Ik had vooral in het begin moeite om me te blijven concentreren.

Maar de toenemende gekte kreeg me wel te pakken, met Risjaar Modderfokker als hoogtepunt – die koning krijgt de meeste tijd. En zo raakte ik steeds meer onder de indruk.

Lanoye praatte er ook een beetje omheen, en legde zo ook dingen uit over de taal, onder andere over de Shakespeariaanse vijfvoetige jambe, die hij ons ritmisch liet nazeggen: ‘er zijn of nie, er is geen vraag als die’ (uit zijn Hamletbewerking). 

En alsof dat allemaal nog niet genoeg is, staat er in het programmaboekje ook nog een zeer fraaie reclame, namelijk onderstaande, over een hele pagina:

Dankzij Humo staat hier geen andere onzinIk kan er niet helemaal de vinger op leggen, maar dat is ook heel erg Vlaams, hè? Of is het alleen maar heel erg Humo?