Fietsen in Nieuw-Zeeland is weliswaar fantastisch, maar het heeft ook een groot nadeel: je rijdt soms op te drukke en te smalle wegen waar automobilisten te dicht langs je komen. Er is een alternatief: de ‘cycle trails‘, fietsroutes die stevig gepromoot worden. Zo heeft elke ’trail’ een eigen website, met – opnieuw – heel veel tekst (voorbeeld). 

Als fietser zou ik ook een heleboel kunnen zeggen over de trails (wat ik overigens ook ga doen: ik houd in juni een praatje bij Bike4Travel over fietsen in Nieuw-Zeeland), maar in het kader van deze serie over de schriftelijke communicatie op bordjes waren de trails soms ook zeer opmerkelijk, vooral de Great Taste Trail,  waarvan we het gedeelte tussen Motueka en Nelson reden. 

Ook hier weer een stortvloed aan bordjes met veel woorden erop, waarvan ik een groot deel niet anders kan omschrijven dan als betuttelend. Een selectie:

  Vooral die laatste is hilarisch: je wordt daar gewaarschuwd omdat je op een weg komt, nou, kijk daar links, wat een lévensgevaarlijke snelweg daar aankomt! 

Nou moeten Nederlanders natuurlijk niet onderschatten hoe onwennig fietsen kan zijn voor mensen uit andere landen. Maar toch denk ik: als je bij het leren fietsen niet ook geleerd hebt uit te kijken voor bochten, wegen, voetgangers enzovoort, dan ga je het door zulke bordjes zeker niet doen. Sterker nog: als je alles gaat lezen, let je juist niet op het verkeer. En word je ook niet een beetje kleuterig van zo onvolwassen behandeld worden? 

Een soortgelijke opmerking maakte ik een keer over de talloze bordjes ‘slippery when wet’ langs de kant van de weg. Volgens mij kun je beter tijdens je rijles leren dat wegen glad kunnen worden van nattigheid dan dat op honderden bordjes schrijven. Er stond soms ‘next 23 kilometers’ achter, en dan dacht ik wel eens: over 23,1 kilometer staat het volgende bordje.

Opmerkelijk was ook dat we ook op de Great Taste Trail weer door de bomen het bos misten, of dat er toch nog cruciale bordjes ontbraken. We zijn namelijk een keer van de route afgeraakt en op de grote weg terechtgekomen (lévensgevaarlijk – kuch), en we hadden ook moeite met dat vinden wat de Great Taste Trail bijzonder maakt: de vele brouwerijen langs de route. Goed de weg aangeven, nou juist in onze ogen het allerbelangrijkste, lukt toch niet zo goed. Of er verzoop wat voor ons tussen de vele bordjes. Want dat effect is er natuurlijk ook: het zijn er zoveel, je kijkt er niet meer naar.

We kregen er wel wat jeuk van, dat je ze graag iets zou willen leren over de Nederlandse fietsinfrastructuur. Die is ook niet ideaal, maar een paar dingen gaan hier wel goed. In elk geval gaan we ervan uit dat fietsers en andere weggebruikers een béétje weten wat ze doen… 

Iets anders wat ons bij de trails parten speelde is dat waar wij informatie verwachten, de communicatie vooral promotie was. Het voor ons meest vervelende voorbeeld daarvan was de Ohakune Old Coach Road. In de tekst staat:

Mostly smooth terrain and just a few moderate hill climbs make this trail suitable for most abilities.

Op een andere site staat hij als ‘grade 2: easy’ en in een papieren folder stond iets als geschikt voor het hele gezin. Dus wij dachten dat dat wel kon op onze bagagefietsen; grade 2 hadden we eerder gedaan.

Nou, niet dus. Het werd de zwaarste ochtend van de hele reis, we hebben 3 uur gedaan over 14 km, ik heb meer dan de helft moeten lopen en ben door al het duwen aan mijn fiets geblesseerd geraakt aan een schouder…. Dat zat hem vooral in de enorm grove ondergrond van heel slecht liggende stenen (kasseien in het kwadraat). Later begrepen we dat de ‘grades’ vaak naar beneden geflatteerd worden, want dat geeft grotere subsidiemogelijkheden. 

Een ander voorbeeld: in de intro van de tekst over de Kaipara Missing Link Trail staat:

The missing link to this cycle tour involves a boat trip across the Kaipara Harbour.

Nou leuk, denk je dan. Totdat je je goed in de tekst ingraaft. Er is daar namelijk helemaal geen veerboot ofzoiets; die oversteek moet je zelf regelen en het charteren van een boot kost € 300! Of je moet proberen te liften met vissers. Helemaal onderaan de pagina krijg je daar misschien een eerste vermoeden van, maar ik keek toch aardig op mijn neus toen ik doorklikte naar de details. Dat is toch bepaald geen detail – dit kun je toch geen serieuze doorgaande fietsroute noemen?

Het viel me vaker op in Nieuw-Zeeland: het land lijkt een beetje in een droomwereld te leven, waarin de schijn van voorlichting (en zelfbeeld) mooier is dan de werkelijkheid. Leren nieuwzeelanders zelf om door de reclame heen te lezen en er de echte informatie uit te halen? 

Maarre… we hebben verder geweldig gefietst, hoor, in Nieuw-Zeeland! Je moet dus wel een beetje weten wat je doet, maar ik kan het aanraden. 

Met die vele bordjes overal was de gedachte al eerder door mijn hoofd gegaan dat ze ‘Down Under’ kennelijk nogal vertrouwen op de effectiviteit ervan. En dat is een illusie: tekst is een heel zwak middel om tot gedragsverandering te komen. In een gesprekje dat ik had met een reisleider van een excursie die we helemaal aan het eind van de reis deden, werd die gedachte bevestigd – al heb ik geen idee hoe representatief zijn mening was.

Die excursie was in de Australische ‘Outback’: de reusachtige, vlakke en bijna onbewoonde woestijn in het midden van het land. Die wordt doorsneden door bijna kaarsrechte wegen, en daarop rijdt maar heel weinig verkeer. Volgens onze gids was het risico op een auto-ongeluk daarom ook heel beperkt. Ik bracht daar tegenin dat juist op zulke wegen het risico van in slaap vallen of een soort ‘blindheid’ (wat wij polderblindheid noemen) groter is. Zijn repliek was dat daar voldoende voor gewaarschuwd werd door middel van borden langs de weg.

Inderdaad hadden we die borden wel zien staan – we hebben ze overigens niet op de foto. Het ging om boodschappen als ‘Fatigue kills’ en ‘Plan your break’. Op zich prima natuurlijk, maar toch ook nogal machteloos. In elk geval zou ik er niet op vertrouwen dat die borden echt uitmaken. Al is het maar omdat je ze amper waarneemt als je rijdt. Want dat is het onhandige aan teksten: je kunt ze heel makkelijk negeren.

In Nieuw-Zeeland speelt het vermoeidheidsthema minder. Rijden onder invloed was daar een veel zichtbaarder thema, ook weer op een boel borden, maar ook op een manier waar ik iets meer waarde aan hecht: door in elke kroeg alternatief vervoer aan te bieden.

En ook nog een enkele keer op een manier die in elk geval wat meer aandacht trekt en inspeelt op ‘fear appeal‘ (overigens ook een twijfelachtig middel):

Ik eindigde mijn vorige (eerste) post over de bordjes Down Under ermee dat me opviel dat het vaak wel heel veel tekst was. Bijvoorbeeld tekst waar wij beelden zouden gebruiken. Een voorbeeld daarvan is dat een doodlopende weg in beide landen niet met een verkeersbord met een symbool wordt aangegeven, zoals bij ons, maar met woorden onder het straatnaambordje: ‘no exit’ (Nieuw-Zeeland) of ‘no through road’ (Australië).

En hier is een ander fraai voorbeeld van wel heel veel tekst om een punt te maken, een bordje op een voet- en fietsveer over de haven Auckland, naar Devonport:

 Ik vind hem ook nog enigszins verhullend, want bij ‘Safety message to cyclists’ dacht ik dat het ging om de veiligheid voor fietsers, maar het gaat  meer om ‘denk aan de anderen’.

De veelheid bordjes was ook zichtbaar in alle (overigens fantastische) campingkeukens in Nieuw-Zeeland. In elke keuken wemelde het van op briefjes uitgedrukte ge- en verboden. Deze zetten we op de foto vanwege de grappige fietsjes: In diezelfde keuken hing ook onderstaande instructie, ook weer een mooi voorbeeld van: goed bedoeld, maar veel te veel tekst:Gevaar van zo veel tekst is dat er wel eens iets aan de aandacht ontsnapt natuurlijk. Daar zijn sommige bordjes-makers zich van bewust, dus dan zet je er ‘please read’ boven: Ook weer een heel impliciete trouwens. Pas nadat ik hem heb gelezen, realiseer ik me dat er mensen vragen stellen over het geurtje van het water, en dit beantwoordt die vraag. 

In diezelfde mineral pool had ik bovenstaand bordje gezien voordat we erin gingen, maar in de veelheid van bordjes en briefjes was dit me ontgaan:Ik zag het pas na afloop en ik was met mijn hoofd onder water geweest. Ik heb wat nerveus daarna zitten googlen wat het risico daarvan was, en dat viel gelukkig mee: die meningitis is weliswaar heel erg, maar ook heel zeldzaam. Desalniettemin denk ik dat de beheerder van de pool dit tegen ons had moeten zeggen. Schrift is zo zwak!