Gister had ik het over digitale ontwikkelingen, vandaag nog eentje, maar dan anders: elk digitaal voordeel hep z’n nadeel. Hier drie ontwikkelingen die ik als (deels) nadelig ervaar in mijn werk, en die alle drie te maken hebben met het oprukkende papierloze werken in organisaties:

• Wat met m’n mooie spulletjes? De eerste is heel erg vanuit mijn eigen belang geredeneerd. Ik heb een paar jaar geleden schrijfmateriaal laten maken voor deelnemers aan trainingen: pen, blok en map. In toenemende mate kan ik dat niet meer kwijt, omdat er in steeds meer organisaties helemaal digitaal gewerkt wordt. Ze hebben dan zulke spullen niet meer nodig, maar ze kunnen ze eigenlijk ook nergens kwijt.
  Gister bijvoorbeeld, toen kreeg ik het van zes van de negen deelnemers weer terug, en mogelijk hebben de resterende drie het alleen meegenomen uit beleefdheid. Want de ’teruggevers’ maakten hun excuses – ze ervoeren het wel degelijk als een cadeau, en dat geef je niet terug. Maar ze konden er niks mee. Hmm, wat nu? 
• Misbaar om papier. Ik krijg steeds meer commentaar op het papier dat ik toch gebruik. Ik doe bijvoorbeeld werkvormen met eigen schrijfwerk die niet anders dan op papier kunnen, en dat leidt soms tot behoorlijk wat printwerk. Soms ook tot behoorlijk wat te veel printwerk, bijvoorbeeld als iemand rekent op tien deelnemers om een fors document mee te bespreken en een dat stuk met bijlagen print, en dan komen er maar vijf opdagen en de bijlagen hadden niet gehoeven. Ja, dat is zonde van het printwerk.
  Maar ik moet zeggen dat ik het misbaar dat sommigen daarover maken ook wel wat overdreven vind. In een wereld én organisatie van verspilling zijn een paar tevergeefse printjes geen wereldramp, en zo klinkt het tegenwoordig wel. Ik kreeg laatst bijvoorbeeld vrij pittige feedback over een papieren handout die volgens de feedbackgever meteen weer in de prullenbak zou liggen. Dat was een schande. En dat in een bedrijf waar ze in leaseauto’s rijden en voor van alles vliegen.
  Nouja, er is wel meer op milieugebied erg ‘penny wise, pound foolish’. Begrijp me niet  verkeerd: ik vind het wel degelijk zonde om bomen om te hakken voor zinloos printwerk. Maar waar gehakt wordt, vallen spaanders, en laten we een paar nutteloze printjes alsjeblieft zo zien, en niet als meer dan dat.
  (Overigens is het papier dat ik zelf gebruik gerecycled.)
• Geen controle. In het verlengde daarvan: het probleem voor mij als trainer is dat ik over wat er op een beeldscherm gebeurt geen controle heb. In papierloze organisaties hebben mijn deelnemers hun laptop of tablet nodig om aantekeningen te kunnen maken. Dat is prima natuurlijk, maar ik kijk tegen de achterkanten van opengeklapte schermen aan, en ik zie niet wat er op dat scherm gebeurt – misschien wel filmpje kijken, en zeker af en toe e-mail lezen. En dergelijke. 
  Heel specifiek: ik heb ook geen controle op het invullen van de evaluatieformulieren. Een organisatie waar ik voor werk is – alweer een tijdje geleden – overgegaan op evaluatieformulieren voor de trainingen die de deelnemers op hun telefoon toegestuurd krijgen, zo’n beetje op het tijdstip dat de training afgelopen is. Vroeger waren het papieren formulieren die ik uitdeelde, de deelnemer in liet vullen en leveren, zodat ik ze verzamelde en meteen doorgaf. Dat was in vijf minuten gepiept en het ging alleen maar niet goed als er een deelnemer eerder weg moest. 
  Nu heb ik geen enkele controle over wat de deelnemers ermee doen, en dat gaat nogal eens mis. De ‘response rate’ is eigenlijk nooit 100 procent (ook al beloven ze het allemaal wel), sommigen vullen het pas dagen later in, en laatst kreeg ik van een deelnemer een mailtje dat ze het formulier niet had gehad, terwijl degene die er verantwoordelijk voor was, beweerde dat dat echt wel zo was. Ja, zoek het maar uit…
  Mijn indruk en die van een collega-trainer bij deze organisatie is dat bij een lage response rate en bij uitgesteld invullen onze gemiddelde score daalt. Hij kan zeer zeker dalen, ook wel meegemaakt, als er tussen het einde van de training en de evaluatie een groepsgesprek heeft plaatsgevonden waarin een belangrijke deelnemer zei dat hij/zij het niks vond – ook meegemaakt. Althans, dat was een keer de enige manier waarop ik de evalatieresultaten kon begrijpen, en die keer zat er lang tussen mijn laatste contact en de evaluatie.
  Papierloze organisatie – slechtere trainers? Wel dus als je op de evaluaties afgaat. Gelukkig weten de meeste organisaties de evaluatieresultaten wel te relativeren (daar zijn meer redenen voor, vooral dat het ‘pleasen’ van de deelnemers niet altijd leidt tot de beste training). Maar onhandig vind ik het wel.

Hieperdepiep – hoera! Dit weblog bestaat tien jaar! En tien dagen zelfs al: de eerste post was op 21 juli 2008. Het is me toen even ontschoten en bovendien was het een zaterdag. Maar vandaag vier ik dus 10 jaar en 10 dagen! 

In die tien jaar heeft het weblog veel voor me betekend. De belangrijkste functies zijn:

• Door uit te schrijven wat ik ervaar of wat ik ergens van vind, leer ik er zelf van. Ik word als het ware gedwongen om mijn impressies en gedachten tot een puntje te denken. Zo levert dit weblog een grote bijdrage aan mijn professionalisering. Ik schreef hier net een paar weken geleden dat het voor mij zoeken is naar relevante bijscholing, welnu, dit weblog is mijn bijscholing. Misschien wel de belangrijkste die er is! 
• Het weblog vormt een grote database van mijn eigen kennis. Ik zoek er zelf wel eens wat in op, en ik geef links door aan mensen met wie ik werk. Zo van: dat heb ik al eens ergens uitgelegd.
• Ik hoop dat ik er lezers een plezier mee doe. Ik houd geen statistiek bij van bezoekers, maar zo af en toe hoor ik wel eens wat en er verschijnt hier een enkele keer een reactie, en dat doet me deugd.
• Het schrijven is goed voor mijn eigen schrijfvaardigheid. Schrijven is echt iets wat je moet dóen, niet iets waar je alleen maar over moet praten of het aan andere mensen uitleggen. Belangrijkste schrijfles van tien jaar bloggen is dat zo regelmatig schrijven geen kwestie is van zitten wachten op een ‘vonk’ van inspiratie, maar meer van vage gedachten of ervaringen serieus genoeg nemen om ze tot iets opschrijfbaars uit te denken. 
• Ik heb net ook weer eens een leuke klus te danken aan het blog: bij Tekstnet waren ze op zoek naar iemand die bij Tekstnetwerken iets kon vertellen van de inhoud van het vak Tekstontwerp en Persuasieonderzoek, en via mijn blog ontdekten de organisatoren dat ik dat vak vorig jaar gegeven had. Ik ga op 11 september de inhoud van dat hele vak in één hoorcollege samenvatten – lijkt me erg leuk! In de loop der jaren is het zo af en toe voorgekomen dat het weblog rechtstreeks tot werk leidde. Niet zo heel vaak – daar hoef ik het niet voor te doen. Maar het is dus ook maar één van de vijf functies! 

Wat tien jaar weblog schrijven vraagt is natuurlijk grote toewijding, vooral in dat uitdenkwerk uit punt 4. Het kost ook tijd, maar het schrijfwerk gaat meestal wel op dooie momenten tussendoor en het geeft energie. Al met al vind ik die investering zeer de moeite waard! Ik blijf nog wel even doorgaan dus. 

Afgelopen zondag eindigde het WK voetbal en daarmee kwam er ook een einde aan de levensduur van een infographic die we tijdens het hele toernooi voor het grijpen hadden liggen:

Dit is een dubbele pagina uit de NRC van 16 juni – het is mijn eigen, amateuristische foto, ik vind ‘m niet online.

Elke kolom representeert een land: alle WK-deelnemers. Elke speler in de selectie is een bolletje, en de grootte van het bolletje komt overeen met de marktwaarde van de speler. De bolletjes staan geordend naar veldopstelling: van onder naar boven keepers, verdedigers, middenvelders en aanvallers. Onderaan staat het totaal van de waarde van de selectie. Eraan toegevoegd zijn nog enkele details, zoals de positie op wereldranglijst, aantal WK-deelnames van het land, wie er in de Nederlandse eredivisie speelt en wie de aanvoerder is. 

Vier weken lang hebben we gekeken hoe het zat met de waardeverhouding van de tegenstanders. De finale bijvoorbeeld werd gespeeld tussen meer dan één miljard (de waarde van de Franse selectie samen: 1080 miljoen, het meest van allemaal) en 341 miljoen. Ook naar de individuen hebben we zitten kijken, ons er bijvoorbeeld over verbaasd hoe klein de bolletjes waren van de bekende Kroatische namen (Man-zoekt-ietsj en Raakt-ie-ietsj bijvoorbeeld, Mandzukic en Rakitic). Af en toe zaten we bijna verwachtingsvol te kijken naar het groeien van een bolletje: het kan niet anders of van sommige spelers is de marktwaarde tijdens het toernooi gestegen. Maar het is papier, dus dat kan niet.

Een infographic waar je je vier weken lang mee kan vermaken en die een schat aan informatie in zich herbergt, zowel in detail als over een grote lijn (want meer dan een miljard, voor een voetbalselectie, dat zegt ook iets over de wereld). Ik vond hem fantastisch – een van de beste infographics uit een krant ooit. 

Jammer dat het toernooi afgelopen is. De infographic bewaar ik.