Auteursarchieven: LHcornelis

Twee pittige leeservaringen (2/2): Wat nu!?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Vervolg op gister. Het tweede boek dat best een zware dobber was om te lezen was Wat nu!? van Thijs Homan en Rob Wetzels. Het gaat over de vraag die mij al langer bezighoudt (zie hier): hoe komen de grootschalige gedragsveranderingen tot stand die nodig zijn voor de toekomst van de planeet en onze maatschappij? Bij Homan volgde ik mijn opleiding over organisatieverandering en ik vind dat hij een originele en interessante kijk op veranderen heeft – die opleiding veranderde mijn kijk op mijn werk en de wereld. Die originaliteit blijkt in dit boek ook weer. Kern is – opnieuw – dat verandering niet maakbaar is van bovenaf, maar ontstaat in de gesprekken van ons allemaal.

Maar daarachter komen was ook weer hard werken, andersom dan in Prophet Song: de vorm hinderde mijn lezen.

Het begon ermee dat het boek flink wat slordigheden bevat op het gebied van spelling en interpunctie – iets wat ik wel van Homan kent, dat hij dat soort dingen niet belangrijk vind (de opleiding vond ik ook slordig). Ik ben bereid best wel wat door de vingers te zien, maar stijl schrijven waar het steil moet zijn, vind ik wonderlijk – heeft er geen redacteur naar gekeken?

Gaandeweg werd dat beter of wende het, maar toen ging iets anders steeds zwaarder wegen: in Wat nu!? Vind ik de informatiedichtheid veel te laag. Deels heeft dat ermee te maken dat ik Homans gedachtegoed ken, maar belangrijker is dat het boek wel erg meanderend geschreven is. Sowieso bouwt het op naar de conclusie, wat van wetenschappers te verwachten is (maar wel jammer), maar daarbij is de hoeveelheid tekst besteed aan terug- en vooruitblikken overweldigend. En die voegen allemaal niets nieuws toe.

Het gaat om paragrafen die ‘conclusie’ heten aan het eind van een hoofdstuk, maar die meer een samenvatting (resumé) zijn, getypeerd door de vele zinnetjes als ‘wat we in dit hoofdstuk hebben gezien is…’ en die eindigen met een vooruitblikkend stukje: ‘Dit alles geconstateerd hebbende, geven we in het volgende hoofdstuk een nadere beschrijving…’ (einde hoofdstuk 1). En dan begint dat volgende hoofdstuk (2) met ‘In het vorige hoofdstuk hebben we geschetst dat…’ en dat loopt dan een flink eind door. Dan komt ‘In dit hoofdstuk concretiseren we de analyse (…) en gaan we in op (…). We beginnen met…’ pas daarna komt het echt ter zake.

Ik werd er narrig van. Zó veel herhaling. Ik voelde me betutteld ook: alsof ik zelf niets kan onthouden en geen enkele relatie kan leggen.

Bij de hele tijd moeten vooruit- en terugblikken kunnen volgens mij twee dingen aan de hand zijn, of hun combinatie:

  • Er is een probleem met de structuur. Zonder al die ‘lijm’ tussen de onderdelen van de tekst rammelt die uit elkaar. Mogelijk komt dat doordat de enige logica erin is: die van de associaties van de schrijvers. Want dat opbouwen naar de conclusie, dat is weliswaar gebruikelijk in de wetenschap, maar dan volgt de tekst de methodologische chronologie. Dat is hier niet het geval: het is geen verslag van onderzoek, het is eerder essayistisch geschreven. Een gedachtegang dus. Dat die voor lezers niet helder genoeg is, voelen de schrijvers wel aan, maar het probleem lossen ze op door met veel lapmiddelen de tekst samenhangend maken. Als lezer moet je zo’n structuur als die wel stap-voor-stap volgen, je kunt niet zelfstandig vooruit denken.
  • Het komt voort uit een behoefte van de schrijvers om steeds de draadjes af te hechten (vergelijkbaar met ‘en toen kwam de olifant met z’n lange snuit en die blies dit verhaaltje uit’), plannen te maken voor het vervolg, en dan in dat vervolg een aanloopje nemen (‘startmotor’) om weer op gang te komen. Voor de lezer is dat onnodig. Die ziet bijvoorbeeld al aan het naderen van het einde van het hoofdstuk dat het er bijna op zit. Behoefte aan een startmotor heeft een lezer alleen na de onderbrekingen van het leesproces, maar die vallen niet per se samen met de tekst-eenheden. Lezers redden zichzelf dan: ‘waar ging het ook alweer over, even terugbladeren’. Een redacteur moet daarom bij dit soort neigingen genadeloos zijn.

Met een betere structuur (in elk geval logischer, liefst hiërarchischer en zo mogelijk piramidaal) en/of een stevige redactieslag had het boek minstens 20 % korter gekund. En dan was de waardevolle inhoud dus scherper uit de verf gekomen. Want inhoudelijk interessant, dat was het zeker. Daarom bedwong ik mijn ongeduld en las ik verder.

 

Twee pittige leeservaringen (1/2): Prophet Song

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik heb net twee boeken tegelijkertijd gelezen (doe ik wel vaker) die allebei zeer de moeite waard waren, maar ook allebei pittig, om verschillende redenen. Om ze per boek recht te doen, besteed ik er twee weblogposts aan. Vandaag dus het eerste boek, morgen het tweede.

Ik kreeg van een vriendin Prophet Song aangeraden, als goed maar bepaald niet vrolijk stemmend boek dat nauw aansluit bij de huidige tijd. In dat boek heeft schrijver Paul Lynch twee opvallende vormkeuzes gemaakt:

  • Er staan geen alinea’s in, dus per paragraaf gaat de tekst achter elkaar door. Dat heeft me niet gehinderd bij het lezen. Er zaten wel ‘adempauzes’ in de hoofdstukken met witregels, die soms een fikse en impliciete sprong in de tijd waren, maar dat vond ik niet afwijkend van veel andere romans.
  • Er staan geen aanhalingstekens in om gesproken woord te markeren. Er wordt gepraat, in dialogen zoals gebruikelijk in een roman, maar waar een citaat begint en eindigt, is niet zichtbaar. Dat is een kwestie van zoeken in die doorlopende zinnen terwijl je interpreteert. Dat vond ik af en toe knap lastig, moeilijker dan het gebrek aan alinea’s. Het wende wel.

Ik werd me er zo van bewust hoe nuttig markeringen zijn: als hulp bij het lezen. Maar het gebrek eraan is hier beslist functioneel. Ik had het zelf niet bedacht (ik las het op Wikipedia) maar onbewust wel degelijke ervaren: deze keuzes passen bij de strekking van het boek, omdat ze wat claustrofobisch aandoen: je zit ‘vast’ in het spoor van zo’n eindeloze alinea, zonder houvast. Dat lijkt op de beklemmende manier waarop de hoofdpersoon vast zit in een Ierland dat onder een regime komt dat een einde maakt aan de democratie, waarop het land richting burgeroorlog afglijdt.

Het is een indringend boek, zeer actueel en het nodigt uit tot empathie. Beslist een aanrader – maar dus wel lastig lezen.

 

Net m’n werk, maar dan in het Frans

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik viel afgelopen dinsdag bij mijn eerste Franse les met mijn neus in de boter: het grammatica-gedeelte ging over signaalwoorden. We moesten bijvoorbeeld signaalwoorden invullen in een tekstje, nou, goede signaalwoorden kiezen, dat doe ik als ik redigeer ook volop. Dus dat kwam wel heel dichtbij mijn werk, al had ik zoiets nog nooit in het Frans gedaan – dit soort oefeningen zaten niet in de e-learning. Ik vond het heel leuk, maar ergens gaat zoiets me natuurlijk te makkelijk af op basis van mijn algemene kennis van teksten, niet zozeer van het Frans.

Al hielp dat wel weer mijn ego ietsje op te krikken, want ik spreek voor mijn gevoel veel minder goed dan mijn groepsgenoten. Waar ik een e-learning deed, deden zij vorig jaar ook al een op conversatie gerichte cursus, of hebben ze een tweede huis in Frankrijk of Franse familie. Ik heb daar een boel in te halen. Maar dat is wel heel leuk – de eerste les was fijn!

 

Wonderlijk bordje

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Maandag zag ik in de buurt van station Rotterdam Blaak een wonderlijk bordje:

Ik schrijf ‘in de buurt van station Blaak’ (ik zie sinds ik met het OV reis in m’n oude thuisstad andere dingen dan toen ik er altijd fietste), maar beter is: in de buurt van de Oude Haven, een uitgaansgebied.

Ik kan de boodschap wel interpreteren: de buurtbewoners willen minder overlast van vallend glas. Dat begrijp ik uit beeld en afzender.

De rest van de verbale boodschap vind ik wonderlijk. Het is heel indirect. Wat heeft het woord gedragsverandering te maken met wat de buurtbewoners willen? En de vraag met ofzo erachter ervaar ik ook nog eens als passief-agressief.

Ik weet niet eens zeker op wie de boodschap gericht is: op het uitgaanspubliek zelf, of op de uitbaters, met wie er mogelijk wel eens over gedragsverandering gesproken is? En ook maakt het me nieuwsgierig hoe zo’n bordje tot stand komt – welke brainstorm ging eraan vooraf?

Nou weet ik niet precies hoe je de gewenste gedragsverandering wel tot stand brengt, lijkt me een moeilijke, maar wel zou ik denken: maak concreet hoe je het wél wil hebben. Dus iets met ‘stil graag’ of ‘houd je glas heel’ of ‘houd rekening met de buurtbewoners’ ofzoiets. 

Geen idee of dat helpt, maar je moet wat.

Wel denk ik bij dit bordje: het is zo wonderlijk dat het mij aanzette tot erover nadenken. Als dat bij de doelgroep gebeurt, bereikt het misschien toch wat. 

 

Franse les: van online naar live

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Vorig jaar begon ik met een e-learning Frans, ik schreef daar toen over. Ik heb dat 14 maanden gedaan, 5 lesjes van zo’n 10 minuten per week. Er kwam de mogelijkheid bij om met een AI-tool te praten, en ik had tussentijds eens gekeken naar de gratis concurrenten en dat was ‘m meteen niet, dus ik bleef Frantastique trouw. Het kostte weinig moeite, momentjes tussendoor en in de trein enzo leenden zich prima voor een lesje.

Na een jaar werd het echter wel een beetje sleets: ik raakte het zat, maakte voor mijn gevoel steeds dezelfde fouten, vooral in dingen die ik toch niet zo belangrijk vind, de lessen werden volgens mij korter en saaier, het gespek met de AI-tool draaide steeds op hetzelfde uit dus dat had ik na een paar keer wel gezien.

Zodoende heb ik het afgerond, met dit diploma (voor de tweede helft):

Mijn niveau is in die 14 maanden gestegen van B1 naar B2 of van 3,5 naar 4,4 in Frantastique-termen, da’s mooi. Die 99 % oogt zelfs een beetje freaky, haha!

Maar praten deed ik wel erg weinig, en dat wilde ik toch wel. Vandaar dat ik volgende week begin met een ‘live’cursus bij de Alliance Française in Goes. Ik ben benieuwd!

 

‘Klare taal’ verhult

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Goed opiniestuk in de NRC gisteren: Philip Huff betoogt dat die ‘klare taal’ in de politiek, waar het zo vaak in positieve, wenselijke zin over gaat en waar zelfs een prijs voor bestaat, politieke en bestuurlijke complexiteit verhult. Je kunt wel eenvoudige, heldere woorden gebruiken, maar daarmee doe je de werkelijkheid geen recht en heb je ook nog geen uitvoerbaar beleid ontwikkeld. Je kan zelfs met klare taal liegen, zoals Yesilgöz deed over de nareizende vluchtelingen. Je kan je dan wel blindstaren op die duidelijke taal, maar als die over non-beleid gaat, heb je er niks aan.

Taal is niet los te knippen van inhoud. Van al te veel hameren op klare taal worden we niet beter.

 

Wespen betreden

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Opvallend bordje hier vlak in de buurt:

Ik dacht toch echt even één moment toen ik aan kwam wandelen: natuurlijk betreed ik geen wespen!

Even later zag ik het: in dat gat naast de stip zit een wespennest. Je zit net twee contouren van wespen in de ‘deuropening’. Met dezelfde gele verf is op de grond voor de boomstam ook nog een streep getrokken.

Dus ik begreep vrij snel wat het bordje bedoelde, maar dan nog zit er een interpunctiefout in natuurlijk en had het zoiets moeten zijn:

Pas op: wespen!!

Niet betreden!

Maar dan lijkt het nog steeds alsof ik de boomstam niet mag betreden, en dat zou ik sowieso niet zo gauw doen. Het is zelfs een typisch geval van ‘denk niet aan een roze olifant’ want het betreden van de boomstam zou niet in me opkomen, maar de gedachte eraan wordt door de ontkenning wel opgeroepen. Ontkenningen in geboden, altijd tricky.

Beter zou ik daarom vinden:

Pas op: wespen!

Houd afstand!

En dan met een pijl richting het nest in plaats van een stip.

 

 

Hoe kon dit gebeuren?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Van Robin kreeg ik deze foto toegestuurd (dank!), lees en huiver:

Ik weet: er gaat wel eens wat mis in burgergericht schrijven. Ik kan dat soms ook wel begrijpen, want ik weet hoe complex schrijven in ambtelijke organisaties kan zijn. Ik herken dit ook meteen als het schrijfwerk van juristen en ik weet ook dat de juridische afdeling soms nogal een stempel drukt. Dat kan ik me allemaal voorstellen.

Maar zó extreem… met alle aandacht voor begrijpelijke taal van de afgelopen jaren, nee, decennia? Nee, daar schiet mijn inlevingsvermogen toch tekort. Hoe kan het dat dit rechtstreeks van de juridische afdeling drukwerk is geworden, zonder dat ook maar iemand zich heeft bekommerd om een beetje lezergerichtheid?

Het is niet alleen dat het vol staat met buitengewoon onvriendelijk juridisch jargon, met de kop meteen als heftig voorbeeld, het is ook gewoon een onduidelijke boodschap: ‘verwijderen’ en ‘in voldoende staat van onderhoud’ zijn twee verschillende dingen, en wat voldoende is, daarover kun je ook behoorlijk van mening verschillen. Dat is iets wat me wel vaker is opgevallen in het schrijfwerk van juristen: wat hen betreft ‘moeten’ ze wel zo vol met jargon schrijven, want anders is het juridisch niet waterdicht. Maar als je dan gaat kijken, is het dat mét jargon ook niet. Ik heb het wel eens gezegd tegen eentje: als je ‘deze’ vervangt door ‘onderhavige’ wordt het er niet preciezer of objectiever van, alleen maar jargonneriger. (En by the way, waar is de dagtekening?)

Verder moet ik ook denken aan onderzoek van jaren geleden, waarvan ik me helaas de details niet meer goed genoeg herinner om ernaar te kunnen verwijzen – daaruit bleek dat ook bij nalatigheid en dergelijke (het ging geloof ik om incasso’s of aanmaningen ofzoiets) aardig zijn het beste werkte, beter dan dreigen (‘bestuursdwang toepassen’).

Want waar gaat het hier helemaal om – een fout geparkeerde fiets. Dat kan ook anders. Even googlen leverde deze twee voorbeelden op:

 

Jouw mijn omgeving

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik ben eraan gewend geraakt, maar ik krijg vanaf het begin de benaming ‘mijn omgeving’ en dergelijke voor wat bedrijven en instanties me aanbieden jeuk. Dus van de benaming ‘mijn overheid‘ bijvoorbeeld of ‘mijn ING‘. Ik ervaar het niet als ‘van mij’, vind het te dichtbij komen. Ik heb het liever neutraal, zoals Triodos.

Waarom ik van mijn jeuk krijg, kan ik vandaag mooi talig illustreren. Ik kreeg vandaag een Museumkaart met de post, met een begeleidende brief. Daarin staat deze stijlbloem:

Je kunt in je Mijn Omgeving zien…

Brr. Het quasi-persoonlijke druipt er sowieso van af; dit is het begin:

Alsjeblieft! Hierbij ontvang je jouw nieuwe, persoonlijke Museumkaart(en).

Je, jouw, persoonlijk, maar dan niet weten of het om één kaart of meer gaat…

En dan heb ik eerder ook nog geworsteld met het zoeken naar een ‘code’. Die moest ik namelijk online invullen om m’n tijdelijke, in een museum aangeschafte kaart te verruilen voor de definitieve. Op de tijdelijke stond het woord code niet, alleen een kaartnummer, in twee versies (gewoon en verkort) en nog een ander nummer. Het was gokken wat ze met code bedoelden. Tsja. Maar daarna had ik wel een Mijn Omgeving!

(Ik vraag me nu af: is dat mijn omgeving uit de tijd dat ‘customer intimacy‘ de trend was in de consultancy – ergens na de operational excellence en voor de customer journey, als ik het me goed herinner? Ik heb er toen een keer uitgeflapt tegen een consultant dat ik helemaal niet wil dat commerciële bedrijven intiem met me worden. Hij keek toen nogal zuur…)

 

Of toch, luisteraargericht leren spreken?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Een paar dagen na mijn post van vorige week realiseerde ik me dat ik onlangs misschien toch een situatie had meegemaakt die vroeg om luisteraargericht leren spreken en dat daar misschien in de toekomst meer behoefte aan komt.

Dit was de situatie: mijn man en ik zaten in de trein. Aan de overkant van het gangpad, dus quasi naast ons, maar in tegenovergestelde richting, zaten een volwassen vrouw aan het gangpad en een jongen van een jaar of tien bij het raam. Vóór ons zaten nog twee wat oudere jongens die bij dat reisgezelschap hoorden. Er ontspon zich een gesprek tussen de jongen naast de vrouw en de twee voor ons. Daarbij keerde die naast de vrouw zich naar het raam toe. Dus op drie manieren sprak dat kind niet luisteraargericht: er was vrij grote afstand, het zat met zijn rug naar de gesprekspartners toe en met zijn hoofd daar ook nog eens maximaal vanaf gedraaid.

Wij zaten als het ware ‘in’ het gesprek, dat vrij luid was natuurlijk, en niet heel interessant – het ging erover of Ajax of PSV de betere club was.

Ik vond het gek. Als ik de opvoeder was geweest (geen idee of de vrouw dat was), had ik gezegd: als je met hen wil praten, ga je er maar naartoe. Of omgekeerd: de twee andere jongens dichterbij gehaald. Want dat kon ook, en dat maakte het gekker: de twee stoelen tegenover vrouw en kind waren vrij. Ze hadden dus dichtbij elkaar kunnen zitten. De luisteraars waren dus ook niet sprekergericht.

Ik vond het vooral een rare en voor ons ook licht hinderlijke situatie (ik heb al lang geleden besloten om dat in de tweede klas maar te accepteren of ergens anders te gaan zitten). Waarvan ik me afvroeg of het te maken had met de gewenning van kinderen aan de mobiele telefoon. Daarbij hoef je immers ook niet bij elkaar te zitten of je lichaam richting de gesprekspartner te richten.

Dit was natuurlijk een eenmalig geval, maar ik dacht wel: deze kinderen hadden iets kunnen of zelfs moeten leren over hoe je met elkaar praat, en hoe je luisteraargericht spreekt, dan wel sprekergericht luistert. En als ik gelijk heb met mijn associatie met de mobiele telefoon, dan zou het kunnen dat de generatie die nu opgroeit, later moet leren hoe je dat doet: spreken en luisteren in de fysieke wereld. Ik ben benieuwd, ik ga het in de gaten houden!