Binnenkort geef ik ergens een training die zowel over tekst als over presentaties gaat. Dat is uitzonderlijk: niet alleen gaat het in trainingen bijna altijd ofwel over tekst, ofwel over presentaties, maar meer in het algemeen is mijn indruk dat een organisatie, of zelfs een hele branche, ofwel in tekst ofwel met presentaties communiceert. Ik bedoel: er zijn volgens mij niet veel adviseurs die voor hun klanten ongeveer even veel schrijven als presentaties maken.

Maar goed, mijn opdrachtgever van volgende week dus wel, die maken zelfs al hun genres in beide vormen, dus een projectvoorstel kan zowel in Word als in PowerPoint gemaakt worden, maar een eindrapport ook, en alles ertussenin. Ze willen dus aan beide aandacht, in één training, voor mensen die al een stevige kennis van het piramideprincipe hebben maar die het lastig vinden een piramide in tekst dan wel een presentatie te vertalen.

In de voorbereiding realiseerde ik me iets wat ik vagelijk wel wist, maar nog nooit zo helder onder woorden had gebracht om het uit te kunnen leggen (straks) of (hier) op te kunnen schrijven: de verhouding tussen de kernzin en de rest van de alinea is hetzelfde als die tussen titel van de slide en de rest ervan, dus de visualisatie. En die relatie is er een van hoofdboodschap versus uitwerking daarvan. Niet helemaal meer zo strikt volgens die ene vraag van het piramideprincipe, maar wel vergelijkbaar.

Dus hoe maak je goede slides dan wel alinea’s? De hoofdboodschap lees je af uit je piramide, dat wordt de titel dan wel de kernzin, en die werk je dan in de rest van de slide/alinea uit. Hartstikke simpel.

Twee consequenties:

1. Als je van een slide de titel afdekt of van een alinea de eerste zin, dan zou een niet-ingewijde lezer die ongeveer moeten kunnen raden. En het omgekeerde geldt ook: dek de rest af, en de lezer zou die op basis van de kernzin/titel moeten kunnen raden. Dat maakt straks leuke oefeningen.
2. Een lezer met grote haast heeft aan kernzinnen of titels genoeg om de hoofdlijn van het verhaal goed te kunnen volgen, en kan dus ook op basis van alleen die zinnen steeds besluiten om de rest van de alinea/slide te lezen, of snel door te gaan. Ik ga er hierbij wel van uit dat de kernzin op de eerste plaats staat, dus vooraan in de alinea. Maar dat ‘moet’ eigenlijk sowieso, bij piramidaal schrijven.

Een kernzin kan ook nog wel  meer doen, zoals relaties leggen met eerdere alinea’s en met het hogere hiërarchische niveau. Dat is voor PowerPoint-titels lastiger te realiseren. Het is een van de mooie dingen van tekst…