Inmiddels ben ik klaar met het nakijken van de eindopdrachten van het college over zakelijke lezers. Die opdracht was onderzoeksgericht, dus dat levert niet direct iets op voor dit blog, maar één ding wil ik hier toch vermelden, omdat het mij inzicht gaf, namelijk in de rol van beelden in tekst.

In de hier al vaker besproken interviews met zakelijke lezers was me opgevallen dat een paar van hen het wel leuk zouden vinden als er meer leuke plaatjes en filmpjes bij hun teksten zouden zitten, gewoon voor de lol. Maar, dacht ik, voor de lol lees je toch geen zakelijke teksten? Die hoeven toch niet opgeleukt te worden?

Inmiddels is me duidelijk geworden dat lol toch wel degelijk een bijdrage kan leveren aan zakelijk lezen, volgens de rol van wat ‘emotional interest’ heet.

Beelden kunnen op twee manieren leiden tot een betere verwerking en waardering van de tekst:

• Door die ‘emotional interest’: leuke plaatjes die positieve emoties losmaken, die de lezer stimuleren tot een diepere verwerking van het artikel en die bovendien bijdragen tot een positievere waardering ervan.
• Door ‘cognitive interest’: maar visuele middelen die de tekst inhoudelijk aanvullen en daarmee de verwerking van de lezer stimuleren. Die diepere verwerking en het betere begrip leiden dan tot een  hogere waardering van de tekst.

Welk van deze twee wegen het beste werkt, is onduidelijk; in ieder geval werkt cognitive interest bij studenten, en het lijkt me dan ook de veilige route: informatieve, inhoudelijk aanvullende beelden gebruiken.

Ik las dit in het werkstuk van Mitsy, Vera en Nathalie. Uit hun betoog nog twee andere nuanceringen van een al te groot enthousiasme voor het gebruik van beelden in zakelijke teksten:

• Lezers moeten gestimuleerd worden om de grafiek te verwerken, bijvoorbeeld door de grafiek niet te moeilijk te maken  en in de tekst, dichtbij de grafiek, ernaar te verwijzen of zelfs met pijltjes duidelijk te maken waar ze op moeten letten (‘spatial contiguity effect’)
• Het is niet duidelijk of het wel zo is dat verbale en visuele informatie elkaar versterken doordat ze in twee onafhankelijke systemen in onze hersenen verwerkt worden. Het zou ook kunnen dat én beeld én woorden eerder tot ‘overload’ leidt: de belasting om allebei te verwerken wordt dan te hoog.