Niet, te, veel, komma’s, graag!
Komma
De komma is een lastig dingetje. Zo klein, boel lastige regels, en soms belangrijk, zo belangrijk dat de betekenis erdoor kan veranderen. Dat is bijvoorbeeld het geval met de beruchte uitbreidende en beperkende bijvoeglijke bijzinnen, weet je nog? Dat soort komma’s, die moeten heel precies geplaatst worden. Maar veel andere regels zijn veel grijzer: dan heb je een keuze.
Als een komma de lezer dan helpt bij het doorgronden van de structuur van een zin, dan zou ik zeggen: plaats hem. In andere gevallen: bij twijfel liever niet.
Te veel komma’s is vervelend lezen. Een komma is een pauzetje, en van te veel komma’s ga je dus haperend lezen. Ik heb dat laatst zelf weer eens ervaren toen ik het decembernummer van de Wielerrevue las. Er staan in verschillende artikelen een heleboel foutieve komma’s – echt foute, niet eens uit de grijszone. Het gaat dan steeds om komma’s voor dat, in van die zinnen als (uit het jaaroverzicht, juni, van p. 66):
ASO maakt bekend, dat de komende ronde van Frankrijk wordt gereden onder de regels van de Franse bond (…).
(…) Prudhomme zegt nog maar eens, dat Astana niet alsnog voor de Tour wordt uitgenodigd.
De Fransen zeggen, dat ze niet de regie in handen willen krijgen.
Een veel voorkomende zinsconstructie, en dus veel overbodige komma’s. Gevolg: haperend lezen. Erg irritant!
Inderdaad, een komma teveel leest lastig. Het voorbeeld van ‘een komma voor “dat”‘is eigenlijk ‘een komma voor een voegwoord’. Voegwoorden verbinden twee zinnen. Zo is ‘en’ ook een voegwoord. Een komma voor ‘en’ is dus net zo storend……
Lees dan nu de tekst van hierboven nog een keer door. Er staat twee keer een overbodige foutief geplaatste komma voor een ‘en’. Misschien een idee om eerst bovenstaande tekst aan te passen?
“Hij die vrij is van zonden werpe de eerste steen….”
Neehoor.
1. Er zijn beslist voegwoorden waarbij een komma mag en soms zelfs moet (zie bijvoorbeeld http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/464/komma_tussen_hoofdzin_en_bijzin_bij_onderschikkende_voegwoorden/).
2. Dat een komma voor ‘en’ niet zou mogen, is een verouderde schoolregel, het ligt een stuk genuanceerder dan dat (zie bijvoorbeeld http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/467/komma_voor_en/ of https://nl.wikipedia.org/wiki/Komma#Komma_voor_.22en.22). Over mijn komma’s voor ‘en’ valt te discussiëren – typisch iets uit die ‘grijszone’ die ik beschreef, niet zwart-wit.
Dus ik kan die bal terugkaatsen: zorg dat je de regels beheerst als je iemand anders corrigeert (en dat zeg ik liever zonder zware woorden als ‘zonde’ en de Bijbel te gebruiken).