↓
 

Louise Cornelis

Tekst & Communicatie

  • Home |
  • Lezergericht schrijven |
  • Over Louise Cornelis |
  • Contact |
  • Weblog Tekst & Communicatie

Maandelijkse archieven: april 2025

De richting van de vragen hoort bij lezergerichtheid

Louise Cornelis Geplaatst op 22 april 2025 door LHcornelis22 april 2025  

2,5 jaar geleden maakte ik voor het eerst mee dat een deelnemer aan een introductietraining piramideprincipe de richting van de vragen daarin wilde omdraaien. In het piramideprincipe wordt de verticale samenhang van onder naar boven bepaald door ‘wat betekent dit samen?’ (dus?/so what?) en van boven naar onder door waarom of hoe. Het gesprek met de deelnemer over die tweede kwestie beschreef ik toen als volgt:

Op dezelfde manier, zo zei hij, kon je ‘waarom?’ andersom begrijpen, want als antwoord op die vraag kun je de samenhang duiden. Dus als je een setje maatregelen op detailniveau hebt, kun je daarover ‘waarom?’ vragen in de zin van ‘waarom moeten we dat doen’? Het antwoord geeft dan de samenhang: de hoofdboodschap, bottom-up. Maar dat is precies andersom dan hoe het piramideprincipe de ‘waarom’-vraag hanteert, top-down: over de hoofdboodschap, leidend tot argumenten daarvoor.

Vorige week overkwam het me weer, precies deze vraag. Ik kon toen, net als die eerste keer, eigenlijk niet heel veel meer uitleggen dan: gebruik de vragen zoals het principe het uitlegt, dus hanteer het instrument zoals het bedoeld is, anders gaan de dingen onhandig door elkaar lopen.

Er was een doorgewinterde piramideprincipe-gebruiker bij die training – hij had net afgetrapt en een break-out-groepje begeleid. Hij vulde me aan: het gaat niet om de mogelijke vragen die je zou kunnen stellen, maar je stelt het je voor als een vraag-antwoord-dialoog met de lezer. Als schrijver/onderzoeker kun je je bij een los setje maatregelen nog wel afvragen waarom iemand dat zou moeten doen, maar dat is dan in het luchtledige. Je lezer weet dat jij bezig bent met het oplossen van een probleem. Het waarom van de losse maatregelen spreekt daarom voor zich.

Ik was blij met die aanvulling, sterker nog: ik leerde er ook van. Ik had het zelf niet bedacht, maar het klopt helemaal. Er is wel degelijk logica achter de richting van de vragen, het is niet alleen maar een kwestie van ‘zo moet het nou eenmaal’. Als je geneigd bent de vragen om te keren, denk je dus te zeer als schrijver/onderzoeker en niet genoeg vanuit het perspectief van je lezer. Van zulke nieuwe inzichten word ik blij.

Het doel van de introductietraining van vorige week was om de deelnemers het besef bij te brengen van wat het betekent om de lezer écht centraal te zetten in je schrijven. Ik denk dat deze ene opmerking daar een fraaie bijdrage aan was. Bedankt, Rob!

 

Geplaatst in schrijftips | Geef een reactie

Doe toch echt maar het gewonere woord

Louise Cornelis Geplaatst op 11 april 2025 door LHcornelis10 april 2025  

Ik woonde onlangs een presentatie bij van collega Willy over stijl. Het was voor IT’ers, en dus was een van de onderwerpen hun jargon. Eén van Willy’s voorbeelden was het woord iteratief. Zij zei: maak daar wat gewoners van.

‘Hoezo’, klonk het uit de zaal, ‘iedereen weet toch wat dat betekent? Voor ons is het een gewoon woord!’

En toch, zei Willy, is stapsgewijs beter, dichter bij verzorgde spreektaal. 

‘Stapsgewijs?’, was een reactie uit de zaal, ‘huh, iteratief betekent toch cyclisch?’

Vervolgens ontstond er een hele discussie over de betekenis van iteratief, inclusief een online zoektocht naar de ‘echte’ betekenis ervan. Wat bleek? Beide betekenissen komen voor, zo bleek toen al, ikzelf vind nu ook nog herhalend. De groep was ongeveer 50-50 verdeeld tussen stapsgewijs en cyclisch. Hoe meer mensen thuis zijn in agile, des te meer denken ze aan cyclisch, was onze indruk.

Dus je gebruikt argeloos iteratief en je lezers vullen dat in als stapsgewijs, cyclisch óf herhalend. Gebruik dan toch maar het gewonere woord! De discussie illustreerde daarmee helemaal Willly’s punt.

Ik ben zelf ook niet altijd streng geweest op iteratief, maar vanaf nu weet ik wel beter! 

 

Geplaatst in Opvallend, schrijftips | Geef een reactie

Onder de indruk van de kracht van de piramide

Louise Cornelis Geplaatst op 10 april 2025 door LHcornelis10 april 2025  

Sinds de vorige post was het hier wat langer stil dan gebruikelijk, ik heb het dan ook veel drukker dan gebruikelijk, door een samenloop van omstandigheden. Veel van die drukte is door wat ik het liefste doe: met een projectleider of team nadenken over hun structuur. Het viel me daarbij een paar keer achter elkaar op dat iets waarvan ik dacht dat het een kleine opmerking was, tot een hele discussie leidde. Die discussie was dan weliswaar tijdrovend en vaak heel inhoudelijk, maar ook nodig: het team zat nog niet op een lijn en had dus wat losse eindjes laten hangen.

Mijn opmerkingen waren weliswaar gebaseerd op het toepassen van de regels van het piramideprincipe, maar niet gebaseerd op de hogere eisen aan de logica daarvan ofzo. Ik hoefde er zelf niet veel denkwerk aan te verrichten om er feedback over te kunnen geven. In twee gevallen dacht ik zelf eigenlijk dat het alleen een redactioneel probleem was, gaf ik mijn feedback argeloos, en was ik vervolgens verrast dat ik ‘per ongeluk’ iets nogal fundamenteels te pakken had:

  • Bij een team stonden er twee kandidaten voor de hoofdboodschap. Het ging om iets gewoon ‘doen’ of om ‘leren door doen’. Voor de onderbouwing maakt dat uit, want onder doen kun je volstaan met het omschrijven van de acties, maar bij leren moet er ook nog iets komen van evalueren of de balans opmaken ofzo – alleen doen is immers nog geen leren. We hadden het daar al eerder over gehad, en ik dacht dat het doen was geworden en dat leren per ongeluk was blijven staan. Dus ik zei: maak niet stiekem multiple choice van de hoofdboodschap, haal dat over leren weg. Nou, de discussie was dus kennelijk eerder níet beslecht. Het is goedgekomen, maar dat kostte wel een groot deel van de twee uur die we hadden. 
  • Bij een ander team stond er boven een hoofdstuk een inhoudelijke kop waarvan ik dacht: dat is vast per ongeluk nog uit een oude versie. De inhoud werd namelijk niet afgedekt door de tekst van het hoofdstuk. Dus ik zei: pas dat kopje nog even aan. Maar het bleek wel degelijk het bedoelde kopje te zijn, met daarin de bedoelde hoofdboodschap van het hoofdstuk. De onderbouwing ervan ‘zweefde’ tussen de regels door, werd hooguit hier en daar even aangestipt, in elk geval niet prominent genoeg. Ik zag het pas toen de schrijvers me erop wezen. Maar dat is niet genoeg dus. De boodschap er luid en duidelijk in krijgen leidde tot een herverkaveling van het hoofdstuk: andere paragraafindeling, paragraaf erbij, nieuwe inleidende tekst. Dat kostte een uur, het was mijn eerste opmerking van veel meer, en we hadden maar twee uur. Ik dacht nog: als het de hele tijd zo gaat, kost dit dagen. Maar gelukkig ging de rest vlotter.

Precies om deze redenen zijn die regels van het piramideprincipe er: ze dwingen je tot het uitknobbelen van de logica, zodat je die transparant kunt maken. Ik werk nu bijna dertig jaar met het piramideprincipe; de kracht ervan weet me regelmatig nog steeds te verbazen. 

 

Geplaatst in schrijftips | Geef een reactie

Recente berichten

  • Welweg?
  • Een beetje over literatuur
  • Het passief is niet neutraal
  • Met genderneutraal verwijzen gaat een subtiel ander onderscheid verloren
  • Ik mag sturen

Categorieën

  • Geen rubriek (10)
  • Gesprek & debat (30)
  • Gezocht (9)
  • Leestips (314)
  • Opvallend (542)
  • Piramideprincipe-onderzoek (98)
  • Presentatietips (153)
  • schrijftips (886)
  • Uncategorized (45)
  • Veranderen (38)
  • verschenen (202)
  • Zomercolumns fietsvrouw (6)

Archieven

  • mei 2025
  • april 2025
  • maart 2025
  • februari 2025
  • januari 2025
  • december 2024
  • november 2024
  • oktober 2024
  • september 2024
  • augustus 2024
  • juli 2024
  • juni 2024
  • mei 2024
  • april 2024
  • maart 2024
  • februari 2024
  • januari 2024
  • december 2023
  • november 2023
  • oktober 2023
  • september 2023
  • augustus 2023
  • juli 2023
  • juni 2023
  • mei 2023
  • april 2023
  • maart 2023
  • februari 2023
  • januari 2023
  • december 2022
  • november 2022
  • oktober 2022
  • september 2022
  • augustus 2022
  • juli 2022
  • juni 2022
  • mei 2022
  • april 2022
  • maart 2022
  • februari 2022
  • januari 2022
  • december 2021
  • november 2021
  • oktober 2021
  • september 2021
  • augustus 2021
  • juli 2021
  • juni 2021
  • mei 2021
  • april 2021
  • maart 2021
  • februari 2021
  • januari 2021
  • december 2020
  • november 2020
  • oktober 2020
  • september 2020
  • augustus 2020
  • juli 2020
  • juni 2020
  • mei 2020
  • april 2020
  • maart 2020
  • februari 2020
  • januari 2020
  • december 2019
  • november 2019
  • oktober 2019
  • september 2019
  • augustus 2019
  • juli 2019
  • juni 2019
  • mei 2019
  • april 2019
  • maart 2019
  • februari 2019
  • januari 2019
  • december 2018
  • november 2018
  • oktober 2018
  • september 2018
  • augustus 2018
  • juli 2018
  • juni 2018
  • mei 2018
  • april 2018
  • maart 2018
  • januari 2018
  • december 2017
  • november 2017
  • oktober 2017
  • september 2017
  • augustus 2017
  • juli 2017
  • juni 2017
  • mei 2017
  • april 2017
  • maart 2017
  • februari 2017
  • januari 2017
  • december 2016
  • november 2016
  • oktober 2016
  • september 2016
  • augustus 2016
  • juli 2016
  • juni 2016
  • mei 2016
  • april 2016
  • maart 2016
  • februari 2016
  • januari 2016
  • december 2015
  • november 2015
  • oktober 2015
  • september 2015
  • augustus 2015
  • juli 2015
  • juni 2015
  • mei 2015
  • april 2015
  • maart 2015
  • februari 2015
  • januari 2015
  • december 2014
  • november 2014
  • oktober 2014
  • september 2014
  • augustus 2014
  • juli 2014
  • juni 2014
  • mei 2014
  • april 2014
  • maart 2014
  • februari 2014
  • januari 2014
  • december 2013
  • november 2013
  • oktober 2013
  • september 2013
  • augustus 2013
  • juli 2013
  • juni 2013
  • mei 2013
  • april 2013
  • maart 2013
  • februari 2013
  • januari 2013
  • december 2012
  • november 2012
  • oktober 2012
  • september 2012
  • augustus 2012
  • juli 2012
  • juni 2012
  • mei 2012
  • april 2012
  • maart 2012
  • februari 2012
  • januari 2012
  • december 2011
  • november 2011
  • oktober 2011
  • september 2011
  • augustus 2011
  • juli 2011
  • juni 2011
  • mei 2011
  • april 2011
  • maart 2011
  • februari 2011
  • januari 2011
  • december 2010
  • november 2010
  • oktober 2010
  • september 2010
  • augustus 2010
  • juli 2010
  • juni 2010
  • mei 2010
  • april 2010
  • maart 2010
  • februari 2010
  • januari 2010
  • december 2009
  • november 2009
  • oktober 2009
  • september 2009
  • augustus 2009
  • juli 2009
  • juni 2009
  • mei 2009
  • april 2009
  • maart 2009
  • februari 2009
  • januari 2009
  • december 2008
  • november 2008
  • oktober 2008
  • september 2008
  • augustus 2008
  • juli 2008

©2025 - Louise Cornelis
↑