Vorige week had ik het hier over een wat mij betreft de plank misslaande brief van de gemeente. Vandaag nog zo’n brief, dit keer van het Openbaar Ministerie. Opnieuw denk ik: met al die aandacht voor helder schrijven, waarom dóen instanties dit nou toch nog steeds?

Vorig jaar is er bij ons ingebroken; de dief is een paar maanden later gepakt (goeie actie). Wij hebben het OM laten weten wel op de hoogte gehouden te willen worden van hoe het verder gaat. Begin deze maand kregen we een brief van het IDV: het Informatiepunt Detentieverloop.

Eerste alinea:

U bent slachtoffer in de strafzaak van <naam>. Het Arrondissementsparket Rotterdam heeft het Informatiepunt Detentieverloop (IDV) verzocht u te informeren wanneer de veroordeelde voor het eerst op verlof gaat en op het moment dat de detentie eindigt.

Slachtoffer vind ik geen fijn woord, maar goed. Wat ik erger vind is dat in de tweede zin het perspectief ligt bij de twee instanties, die met hun zware, lange namen alleen al veel volume opeisen zo meteen aan het begin en kennelijk onderling iets hebben afgesproken over ons.

Dat beeld van het perspectief bij de zender wordt nog sterker als de tweede alinea helemaal over het IDV gaat:

Informatiepunt Detentieverloop

Het IDV is een landelijk informatiepunt van het Openbaar Ministerie. Het IDV informeert slachtoffers en nabestaanden over het detentieverloop vanaf het moment dat de rechter uitspraak heeft gedaan in de strafzaak en deze onherroepelijk is.

Met het briefhoofd erbij heb ik nu al zeven keer de naam IDV gelezen, waarvan drie keer vol uitgeschreven. En dat een informatiepunt een informatiepunt is, dat kan ik zelf ook wel bedenken. Kortom: een boel navelstaarderij hier.

In de volgende alinea’s blijkt dat de belofte uit de eerste alinea om ons te informeren wanneer de veroordeelde voor het eerst op verlof gaat en op het moment dat hij vrijkomt, niet wordt ingelost. Er staat namelijk eerst:

Zodra de veroordeelde in de toekomst in aanmerking komt voor verlof, zal ik u hierover informeren. Voor meer verlofmogelijkheden verwijs ik u naar de bijlage.

Die bijlage, daar kom ik zo op terug. Eerst nog een zin uit de volgende alinea:

De einddatum van de straf is vastgesteld op <datum in de zomer>. Indien de veroordeelde nog openstaande vervolgstraffen heeft, zal de datum van de definitieve invrijheidsstelling verschuiven naar een latere datum. Zodra de definitieve einddatum van de detentie bekend is, ontvangt u van het IDV een brief.

Maar waarom schrijven ze ons dan nu? We weten nu dus eigenlijk nog niks, want die datum in de zomer is niet definitief.

Ondertussen ben ik al op pagina 2 aangekomen. Daar staat iets wat ze toch echt niet kunnen bedoelen, lijkt me – en hoop ik ook voor henzelf:

Informatieverstrekking

Om u zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn, verzoek ik u vriendelijk telefonisch contact op te nemen met het IDV zodat wij uw gegevens kunnen controleren en met u af kunnen spreken of, en hoe, u in de toekomst informatie wenst te ontvangen. Ook kunnen wij dan op voorhand inventariseren of er van uw kant wensen/belangen zijn waarmee we rekening moeten houden bij toekomstige verlofmomenten.

Ze kunnen toch niet serieus bedoelen dat wij hen nu moeten gaan bellen? Ze hebben net op de vorige pagina beloofd dat ze ons een brief gaan sturen als de dief vrijkomt. Als wij dat okee vinden – de default optie – dan moeten we toch alsjeblieft niets hoeven doen, voor onze en hun rust? Daar moet toch staan ‘als u iets anders wilt, bel ons dan’?

Enne – onze dief komt toch niet met verlof, althans, daar heb ik niets over gelezen, dus die laatste zin is ‘niet van toepassing’.

Tot nu toe heb ik het alleen maar gehad over de informatie en het doel van de brief, en niet over de formuleringen. Het moge duidelijk zijn dat die meer aansluiten bij de zender dan bij de ontvanger. Geen enkele gewone burger praat over detentie, detentieverloop, invrijheidstelling en dergelijke, net zoals ik dus ook niet over mezelf denk als slachtoffer. Dat zijn hún woorden, niet de mijne. Deze zin vond ik zelfs hilarisch:

De veroordeelde zit gedetineerd in een penitentiaire inrichting.

Volgens mij staat daar: ‘de boef zit in de bak’. De woordkeuze en zinsbouw maken deze brief alleen geschikt voor zeer geletterde mensen, voor de rest is het alleen maar afschrikwekkend.

Blijft nog over de bijlage, anderhalf veel dichter bedrukt kantje, over ‘Verlofmogelijkheden tijdens detentie’. Er worden acht soorten verlof beschreven, in dezelfde soort taal als de rest van de brief, en aan het eind staat dan steeds of de ‘slachtoffers/nabestaanden’ al dan niet door het IDV geïnformeerd worden. Ga het maar uitpluizen… Dat heb ik niet gedaan. Er is (nog?) geen sprake van verlof bij onze boef, dus wat hebben we aan deze stortvloed aan informatie?

En dat staat dus op vier kantjes, enkelzijdig bedrukt, dus vier velletjes, envelop, porto, schrijf- en leestijd… en de toegevoegde waarde is nihil.

Ik kan minder goed dan vorige week begrijpen waar dit mis is gegaan. Mogelijk is het echt wel goed bedoeld, maar hebben de opstellers totaal geen oog gehad voor hun lezers. Ik moet zeggen: ik word daar treurig van. Als lezer en als belastingbetaler.

Soms vraag ik me af hoe het komt dat er bij instanties toch nog steeds zo slecht geschreven wordt – waarom is dat zo hardnekkig? Vorige week weer. Ik had iets sufs gedaan: mijn fiets geparkeerd op een plek waar dat van de gemeente Rotterdam heel erg niet mag. De dag erna kon ik hem ophalen bij het Fietspunt. Daar kreeg ik er een brief bij waarover ik me nogal heb verbaasd.

In de eerste zin is meteen al sprake van een fietsparkeervoorziening – geen Rotterdamse burger noemt dat zo. Dat gaat samen met van die typische schrijftaal als  ‘is geconstateerd dat’, ‘genoemde locatie’ en ‘niet toelaatbaar’.

In de tweede alinea staat het eerste lid van artikel 5:12, onder a, uit de APV – dat is sowieso niet echt voor lezers natuurlijk. Er staat nog een typfout in ook, althans, ik neem aan dat er een r hoort achter te in ‘te voorkoming van schade’.

Dan komt er een heel lange zin, onder het nietszeggende kopje Overweging:

Het beleid van de gemeente Rotterdam is onder meer gericht op het toegankelijk houden van de openbare ruimte en het tegengaan van verloedering door, onder meer, her en der geparkeerde fietsen op plaatsen waar de parkeerdruk van fietsen hoog is en/of de ruimte daarvoor beperkt is en de normale functie van de weg gehinderd wordt.

Ik vind het eigenlijk best knap om in één zin twee keer ‘onder meer’ te gebruiken. Verder moet ik de zin een paar keer lezen om ‘m aan elkaar te kunnen breien en wat er staat te vertalen naar hoe ik het beleefd heb. Zo van: verloedering, mijn fiets die daar een uurtje stond? Da’s even lastig, zal ik maar zeggen. Ik kom er wel uit, maar niet heel makkelijk.

In het volgende kopje gaat het over ‘spoedeisende bestuursdwang’. Eerlijk gezegd vind ik dat klinken als een enge ziekte, bestuursdwang, waarvoor je met spoed naar de dokter moet – spoedeisend ken ik alleen met hulp erachter, vandaar de medische bijgedachten. De alinea laat verder ook te wensen over:

Wij hebben besloten om over te gaan tot het toepassen van spoedeisende bestuursdwang. Dit houdt in dat de fiets onmiddellijk na constatering op 15-5-2019 is verwijderd. Ter voorkoming van negatieve gevolgen heeft de gemeente een spoedeisend belang bij het direct verwijderen van uw fiets. De kosten van de verwijdering zijn inmiddels bij u in rekening gebracht. De kosten zijn vastgesteld op €20.

Het is dat ik weet hoe het zit, ik heb het zelf meegemaakt, anders zou ik hier niet veel van begrijpen. Dat zit ‘m in ‘overgaan tot het toepassen van spoedeisende bestuursdwang’ wat die enge ziekte combineert aan heel abstracte taal. De derde zin, die met ‘ter voorkoming van…’ past daar niet in de alinea-opbouw en ook niet qua werkwoordstijd, want de fiets is toch in de zin ervoor al verwijderd? Er staat niet veel anders dan in de eerste zin.

En die kosten, die zijn niet net  bij mij ‘in rekening gebracht’, hallo, ik heb ze net betááld. Anders had ik de fiets en deze brief niet kunnen krijgen.

Ik geloof bovendien ook niet dat de verwijdering 20 euro kostte – alles bij elkaar, met de opspoorders, het vervoer, het Fietspunt met z’n medewerkers en de  bureaucratie van dit soort brieven gaat het ongetwijfeld om meer. De 20 euro lijkt me meer een symbolisch bedrag, een soort ‘foei’ – want het zal wel geen boete mogen heten.

De brief eindigt met informatie over hoe je bezwaar kunt maken. Dat staat terecht apart, onder de ondertekening – dat is het sterkste punt van deze brief. Alles bij elkaar vult-ie twee kantjes – da’s lang.

Ik zie in de tekst duidelijk juridische sporen en een poging om allerlei mogelijke uitzonderingen mee te nemen – een soort ‘one size fits all’-brief. Leesbaarheid is daarin gesneuveld. Waarschijnlijk verklaart dat de abominabele kwaliteit – die ik overigens nog erger vind omdat het gaat om een stad die veel laaggeletterde inwoners heeft en ‘geen woorden maar daden’ hoog in het vaandel heeft.

Dus hoe schrijf je zoiets op z’n Rotterdams? Ik zou denken aan iets als:

Uw fiets stond op een plek waar dat niet mag. Daarom is die weggehaald en naar het Fietspunt gebracht. U hebt hem daar zojuist opgehaald. De kosten (20 euro) heeft u ter plekke betaald. Hieronder vindt u de juridische details en informatie voor als u bezwaar wil maken.

Nog steeds niet helemaal bevredigend, want zo staat er niks nieuws in. Er zou van mij nog iets in mogen als ‘daarmee is voor ons de kous af’ of ‘wilt u dit niet meer doen’, maar dat is een grotere wijziging. Zonder zo’n verder gaande strekking zou voor mij een kwitantie genoeg zijn, met een verwijzing naar een website voor de juridische en bezwaar-informatie.

Soms is niet schrijven ook een optie. Niet net doen alsof het een brief is, alsof het iets is wat burgers zouden moeten kunnen lezen. En als je dat wél wilt, die lezende burgers, doe het dan beter.

Een nieuwe voor mijn collectie bordjes. Aan het Poldervaartpad in Schiedam staat sinds enkele weken dit:

Ik ben niet de enige die daarom moet gniffelen, heb ik al gemerkt. Dat zit ‘m vooral in het woord ‘broedactiviteit’, want het toch wat passieve karakter van broeden lijkt met activiteit te botsen. Of onderschatten wij mensen misschien hoe actief het is?

Maar er is meer. Broedactiviteit roept bij mij de vraag op: van wie of wat dan? Het is gek vaag daarin, waardoor ook de precieze strekking onduidelijk is. Gaat het om de zwaan die daar vaak midden op het fietspad zit – zit er een zwanennest? Kunnen we dat vertrappen? Gaat het om een beschermde vogelsoort? Of is het andersom: lopen betreders risico te worden aangevallen? ‘Vanwege aanwezigheid zwanennest’ had ik informatiever gevonden.

Dat raadsel wordt groter doordat het maar een beperkte zone is die je niet mag betreden: nog geen 100 meter. Nog vóór die oranje fietser in de verte hangt precies zo’n bordje de andere kant op – het is net niet te zien op de foto, in het echt zie je het van deze afstand net wel. Dus het gaat niet om talloze broedactiviteiten overal in die berm, maar slechts om een beperkt stuk ervan. Inderdaad dus ergens één nest van iets? Inderdaad die zwaan?

Berm is het ook niet helemaal, zoals te zien is op de foto. Althans, ik versta onder berm iets smallers dan het groen dat daar te zien is.

Ten slotte lijkt dit bordje me typisch een geval van oproepen wat je niet wilt. Als je kijkt naar het hoog opgeschoten gras en fluitekruid, is het geen groenstuk dat uitnodigt tot betreden. Maar door het bordje kunnen voorbijgangers mogelijk nieuwsgierig worden, net zoals ik: is het inderdaad die zwaan? Waar dan? Hoe broeden zwanen eigenlijk, in een sloot? Zijn er al pulletjes? Zonder dat bordje had ik dat allemaal nooit gedacht.

Met een beetje pech betreden door het bordje méér mensen de berm dan zonder. Oproepen wat je níet wilt, dat is wat verboden en ontkenningen doen – het effect dat bekend staat als ‘denk niet aan een roze olifant’.

Ik heb me ingehouden. Hopelijk zijn straks inderdaad jonge zwaantjes te zien. Al is papa of mama zwaan soms best eng om langs te fietsen.