Maandelijkse archieven: december 2018

… en met ‘geachte mevrouw’ beginnen

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Gister verscheen een leuk en nuttig vervolg op waar ik het vorige week over had: Japke-d. Bouma over de aanhef. Beste optie voor een mail aan mij: ‘Geachte mevrouw Cornelis’ of ‘Beste Louise’. Ook weer best simpel eigenlijk. Mooi koppeltje adviezen zo! En dus nog leuk ook. 

Ik heb de laatste tijd een paar in mijn reply feedback gegeven op ‘L.S.’  als aanhef van een mail aan mij (zie punt 8). Ik ben geen oudere, witte heer, en ik vind ‘m echt niet kunnen. Niet zeer omdat-ie archaïsch is – ik houd wel van een archaïsme op z’n tijd. Maar ik vind hem alleen kunnen als de naam van de lezer onbekend is, en dat was in deze gevallen niet zo: het ging om toekomstige trainingsdeelnemers die schrijfwerk bij mij aanleverden en die wisten mijn naam, en daaraan kun je prima zien dat ik een vrouw ben (alhoewel… ook punt 5 komt me bekend voor – ‘geacht heer Cornelis’, grrrr…). 

Bovendien vind ik de afkorting storend, net zoals ik me inderdaad ook erger aan ‘m.vr.gr.’ (zie punt 5 van vorige week). Een aanhef is wel meer dan twee letters waard, vind ik. 

Gewoon: ‘met vriendelijke groet’

Louise Cornelis Geplaatst op door  

De rubriek van Japke-d. Bouma in de NRC (‘vraagt door’) vind ik altijd leuk om te lezen, zeker omdat ze nogal eens managementjargon op de hak neemt – ze wordt wel de ‘jeukwoordenkoningin’ genoemd. Die van gister (p. E9) is daarnaast ook nog eens nuttig.  Ze heeft op Twitter gevraagd wat mensen wel en niet geschikte manieren vinden om een mail te onderteken. Dat leidt tot een top 10: 9 manieren waarop het niet moet (onder andere: te informeel, ironisch, archaïsch, afgekort of automatisch gegenereerd), en tot slot de manier waarop wel.

Simpel: ‘met vriendelijke groet’ vindt iedereen prima. Als je bekend met elkaar bent, kun je daar ‘hartelijke groet’ van maken. Maar niet ‘warme groet’ – dat vinden veel mensen vies. En ook niet iets met groeten – want hoe veel zijn dat er dan? 

 

PowerPointLol

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Afgelopen vrijdag beweerde ik in een training maar weer eens dat echte leiders geen PowerPoint gebruiken. Daarbij zeg ik vaak als voorbeeld dat je je maar eens moet voorstellen hoe de beroemde ‘I have a dream’-speech van Martin Luther King eruit gezien zou hebben met PowerPoint. Eén van de deelnemers (dank, Romke!) zei toen dat er een grappig filmpje is waar met precies dat idee de draak gestoken wordt, en even googlen leverde het op. Het gaat om de Vlaamse cabaretier Arnout van den Bossche en het is inderdaad hilarisch. Dus, een must-see voor alle PowerPointgebruikers: https://www.youtube.com/watch?v=QRn9mIX9-BI 

Symposium stijl (2): op de agenda

Louise Cornelis Geplaatst op door  

In mijn vorige post over het inspirerende symposium van vorige week kondigde ik het al aan: ik had in de aanloop bedacht wat voor soort stijl-onderzoek ik nuttig zou vinden voor mijn praktijk. Ik zou graag een oplossing zien voor de volgende drie praktijkproblemen:

  1. Ik zie schrijvers veel tijd besteden aan formuleringsdingetjes waarvan ik denk: het sop is de kool niet waard – en idem dito hun leidinggevenden, en daar klagen die schrijvers over. Dus dat hun leidinggevende hun tekst overneemt en verandert. Ze vinden het frustrerend en zien ook vaak het nut niet. En ik moet zeggen: ik soms ook niet. De leidinggevenden klagen wel eens over hoe veel tijd het redigeren kost. Ik denk dan wel eens: doe het dan niet. Maar dat nemen ze niet zomaar van me aan. 
    Dit vraagt om normatief stijlonderzoek. Ik heb vragen als: hoe scheid je hoofd- en bijzaken als je redigeert? Dus stel, je hebt als schrijvende professional of dienst baas een uur om een rapport van vijf pagina’s af te redigeren. Wat kun je dan het beste doen, en wat kun je laten? Wat zijn ‘must-have’s’ en wat zijn ‘nice-to-have’s’? Waar doe je de lezer echt een plezier mee? 
  2. Schrijvers maken in hun hoofd allerlei keuzes die resulteren in de zinnen. Wat doen ze dan eigenlijk precies, en hoe komt het dat er dan bij de een betere zinnen uitrollen dan bij de ander? En hoe kun je dat beïnvloeden? Ik weet bijvoorbeeld van onderzoek naar het effect op stijl van baan-onzekerheid en laatst las ik nog een introspectief blog over ego en stijl. Er zijn allerlei strategische en tactische overwegingen onderzocht, onder andere van beleidsschrijvers.
    Maar er is ook nog veel niet bekend. En dat vraagt dus om ‘productief’ stijlonderzoek: hoe formuleren schrijvers eigenlijk, en hoe leren ze dat?
    Ik zou bijvoorbeeld wel benieuwd zijn naar wat iemand bezielt die vindt dat hij niet altijd mag schrijver, er ten alle tijden van maakt en dan dus drie spelfouten maakt. Of: welke rol spelen alle mag-niet’s en moeten’s? 
  3. Ik zou graag meer nuance zien in het maatschappelijk stijldebat. Ik heb zelf als stokpaardje de lijdende vorm, en ik kan me groen en geel ergeren aan wat voor soort ongefundeerde en ongenuanceerde adviezen mijn vakgenoten daarover geven, in trainingen, op blogs en in handboeken. Er gaapt een kloof van jewelste tussen wetenschap en praktijk op dit gebied – het meeste schrijfadvies is in de verste verte niet ‘evidence based’. Deels is er nog onvoldoende evidence (daar gaan de vorige twee punten over), maar deels zal het veel praktijkmensen worst wezen.
    Alhoewel… worst wezen? Het is ook zo dat de wetenschap de praktijk onvoldoende bereikt. Ik heb vooral bij Tekstnet wel gezien dat er veel tekstschrijvers zijn met een enorme kennishonger. Een dankbaar publiek, lijkt me. En ik heb vrijdag ook nog gezegd dat wetenschappers ook wel wat vaker op zo’n blog mogen reageren. Iets meer ‘opvoeden’. In die zin is dit punt eigenlijk helemaal geen apart onderzoeksonderwerp. Maar het staat wel hoog op mijn wensenlijstje.

De punten vonden weerklank, soms uit verrassende hoek, want vanuit het primair en secundair onderwijs werden de eerste twee herkend – of omgekeerd, dat ik herkende wat zij zeiden. Punt 3 heeft de belangstelling van het VIOT-bestuur, en dan ook in omgekeerde zin: de wetenschap zou graag meer horen wat voor vragen er leven in de praktijk. Zo kon ik dus mijn wensen wel kwijt. Er waren ook andere agendapunten natuurlijk – het onderzoek moet vooral ook zijn eigen weg gaan. Niet voor niets schreef ik maandag al over de onverwachte vruchtbaarheid van de meer theoretische bespiegelingen. 

Ik ben benieuwd hoe het verder gaat. Ik verwacht niet dat de wetenschap ‘even’ antwoord gaat geven op mijn vragen, en voor het derde punt geldt dat beide partijen het als liefhebberij moeten doen: voor de wetenschappers is het geen onderzoek en de praktijkmensen krijgen er niet voor betaald. Zeker niet in eerste instantie. Maar het levert vast wel wat op.

Symposium over stijl (1): inspiratie

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Afgelopen vrijdag ben ik naar de eerste bijeenkomst, een ‘mini-symposium‘, geweest van de werkgroep stijl, een nieuw samenwerkingsverband vanuit de wetenschap waarin onderzoekers samenwerken – en waarbij praktijkmensen welkomzijn. Ik was blij om uitgenodigd te zijn, ik neem aan op grond van mijn proefschrift over de lijdende vorm en omdat ik ook in de praktijk met stijl bezig ben – vorige week postte ik er nog over.

Ik vond alleen al de aanloop naar het symposium inspirerend, want op het programma stond agendasetting en daardoor ging ik nadenken over wwat voor soort stijl-onderzoek voor mijn praktijk nuttig zou zijn. Ik kon dat inderdaad op de agenda krijgen, het sloot aan bij andere ideeën – maar daarover een andere keer meer. 

Het symposium bestond uit vier lezingen, variërend van verslag van empirisch onderzoek naar de stijl van webcare tot meer meta-achtige beschouwingen over stijlonderzoek. Dat laatste klinkt nogal fundamenteel en theoretisch, maar frappant genoeg leverde het inzichten op waar ik in de praktijk wat mee kan. Het ging vooral om twee spijkers op hun kop, zal  ik maar zeggen, en die werden geslagen door Henk Pander Maat:

  • Er is geen rechtstreekse relatie tussen een tekstkenmerk en een bepaald effect op de lezer. Dat herken ik meteen – het is waar ik op doel als ik het heb over het ‘vermaledijde’ passief: het passief (tekstkenmerk) is niet altijd ‘slecht’ voor de lezer. Henk had een model waarin de relatie tussen tekstkenmerk en effect werd ‘gemedieerd’ door enerzijds een bepaalde voorstelling van de wereld (‘construal‘) en anderzijds door een voorstelling van de communicatiesituatie. Bovendien spelen bijvoorbeeld context en genre er ook een rol in. Dat is een abstract en theoretisch model, maar het drukt wel precies uit waarom zo veel schrijfadviezen (‘vermijd het passief!’) te ongenuanceerd zijn. 
  • Wat vaak stijl genoemd wordt, is eigenlijk inhoud. Henk zei dat dat vrij terloops naar aanleiding van de stijldimensie concreet versus abstract. Ik moest er even over denken – het is juist een dimensie die ik vaak aan de orde stel. Maar inderdaad: zodra ik me een paar voorbeelden herinnerde, realiseerde ik me dat het dan wel degelijk eigenlijk gaat over een concretere inhoud. Bijvoorbeeld: in een casus die ik regelmatig doe bij een opdrachtgever formuleren de deelnemers de hoofdboodschap wel als ‘Volgend jaar wordt de cash flow negatief’ en dat vind ik dan te abstract voor mensen op de werkvloer, maar eigenlijk bedoel ik dan dat de inhoud te ver van hun bed is: te bedrijfseconomisch. ‘Als er niets verandert, gaat het bedrijf failliet en raken jullie allemaal je baan kwijt’ is geschikter. 
    Zelfs voor het passief geldt dat er vaak inhoud in het geding is. Als ik het oneens ben met te simpele ‘maak actief’-adviezen is dat veelal omdat de inhoud dan verandert. Als je van ‘de kantine wordt gesloten’ maakt ‘de directeur sluit de kantine’, dan heb je ineens een zin die over de directeur gaat, en dat is andere inhoud. Ook een leuk voorbeeld, nog even aangehaald door Henk trouwens (die kent mijn proefschrift), is het verschil tussen ‘hij werd aangereden door een auto’ en ‘een auto reed hem aan’, waarvan de tweede zin meer klinkt alsof de aanrijding expres was. Dat is dus ook niet zomaar alleen een stijlverschil. 

Beide inzichten geven me handvatten om stijlverschijnselen uit te leggen aan ‘mijn’ schrijvers. Daar ben ik blij mee. Een leuke, nuttige en inspirerende middag dus, waarin ik ook weer eens een boel bekenden uit de wetenschap sprak. Ook nog eens op een mooie plek: de Sterrenwacht in Leiden (foto van hun website):

SterrenwachtWordt vervolgd – hopelijk. Die intentie was er in elk geval wel! 

Te veel bordjes

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik heb het op dit weblog regelmatig over verkeers- en andere borden, als een soort hobby op het gebied van een andere vorm van schriftelijke, nouja, gedrukte communicatie. Ik keek op van het nieuwsbericht van vandaag, over hoe veel borden overbodig zijn. Ik vind het wel herkenbaar, hoor: mijn vorige bordjes-post hier ging ook over door al die bomen, uh, borden het bos niet meer zien!