Als laatste in de serie over de bordjes Down Under nog zes losse andere leuke dingetjes uit de verzameling schriftelijke communicatie in de publieke ruimte.

Eerst eentje waar ik wel wat van ging fronzen, maar ze bedoelden het niet slecht, geloof ik – op een camping in Greymount, Nieuw-Zeeland:

De keuken en het dames-sanitair waren te bereiken via hetzelfde doorgangetje.

Erg leuk vond ik de borden die je echt maar in één land kan aantreffen, zoals dit in Nieuw-Zeeland:

Of deze, dat moet wel Tasmanië zijn (Tasmaanse duivel):

In Nieuw-Zeeland staken we de moeder aller T-splitsingen over: alle bestemmingen beginnen met een T:

Van de richtingaanwijzers is dit een mooie:

Gemaakt in Alice Springs, waar de vorige post over ging. Van die stad is álles ver weg, zeker als je weet dat pas Darwin en Adelaide steden zijn, de rest zijn vlekjes. Alice Springs dankt haar ontstaan aan de telegraafverbinding tussen Melbourne en (uiteindelijk) Londen; we bezochten er het oorspronkelijke telegraafstation, met deze poster:

In Alice Springs spelen ze ook met de naam van hun stad:

Vaker grappig: de koosnaam voor Tasmanië is Tassie, de inwoners zijn Tassies. Voor ons grappig natuurlijk, sowieso, maar zeker in samenstellingen. Het busbedrijf heet Tassielink, in bier zat ‘100  % Tassiehops’, ‘Tassie souvenirs’ verkocht andere dingen dan alleen tassen, enzovoort. Of wat te denken van deze  reusachtige beschildering op een mineraalwaterfabriek:

Dan waren er natuurlijk bordjes met spreuken. Deze foto is van Tasmanië, maar ik had de spreuk ook al in Nieuw-Zeeland gezien:

In datzelfde koffietentje stond dit, ook al onvertaalbaar:

* * * 

Zo komt er een eind aan de serie, ik ben alweer vier weken terug en heb de draad weer opgepakt. Wie meer wil zien van onze reis: ons dagelijks journaal is te lezen op Polarsteps, alle foto’s staan op Flickr en we hebben een verhaal geschreven als antwoord op de vraag wat het hoogtepunt was van de reis. Daar zou eigenlijk ook nog best iets bij mogen over de bordjes. Dat ging met kleine beetjes tegelijk maar leverde wel stof op voor maar liefst acht blogposts! 

‘Bordjes’ is een wat te beperkt begrip voor waar ik het vandaag over wil hebben, het waren posters en afbeeldingen van schilderijen, maar vooruit, het past wel in de serie. Twee verschillende observaties.

1. Up Above? 

Ik had me voor ons vertrek gerealiseerd dat het hele idee van Australië en Nieuw-Zeeland als zijnde ‘Down Under’ relatief is: gezien vanuit onze positie op de traditionele wereldkaarten en -bollen. De aarde heeft geen absolute boven- en onderkant, dus wat beneden en boven is, is een kwestie van conventie. Vandaar dat ik het leuk vond om op een camping in Nieuw-Zeeland deze wereldkaart aan te treffen:

De conventie is hier twee keer omgekeerd: boven- en onderkant zijn omgewisseld, en de aarde is op de andere kant door midden geknipt om horizontale project mogelijk te maken. Conventioneel is dat die ‘knip’ door de Grote Oceaan gebeurt, hier is de Atlantische in twee stukken verdeeld. 

Als je de Grote Oceaan doorknipt, is Nieuw-Zeeland de uiterste periferie; ik heb wel wereldkaarten gezien waar het land zelfs helemaal niet op staat. Als je dat omdraait, is Europa de periferie (rechts onder) en valt beter op uit wat een boel pietepeuterige kleine landjes ons continent bestaat. Ik vind dat heerlijk relativerend. Ik heb inmiddels zelf een ‘Pacific-centered’ wereldkaart gekocht om als poster op te hangen in mijn werkkamer. 

2. In vogelvlucht

In wat de indrukwekkendste lezing was in mijn jaren als promovendus in de taalkunde leerde ik in 1994 over het bijzondere perspectief dat Aboriginals in hun kunst (en in hun taal!) innemen: vanuit vogelvlucht, of helicopterperspectief. Dat is heel anders dan het onze: wij zijn geneigd zijn om dingen af te beelden (en te benoemen) vanuit ons eigen gezichtspunt. Die lezing (het was tijdens de First International Summer Institute in Cognitive Science, SUNY Buffalo, en ik meen me te herinneren dat een van de sprekers David Wilkins was, maar ik weet dat niet zeker meer) vond ik deels zo interessant omdat  mijn eigen onderzoek ook net het terrein had betreden van hoe taal een reflectie is van ons perspectief op de wereld, maar vooral ook omdat ik me toen realiseerde hoe anders het kan zijn, en dat het wellicht mogelijk is om een minder egocentrisch wereldbeeld te hebben. Sindsdien wilde ik naar de plek waar die lezing over ging: Alice Springs, die stip op de kaart van Australië midden in het grote niks van de woestijn, terwijl alle andere stippen in dat grote land aan de kust liggen, op meer dan 1000 kilometer afstand. 

Welnu, ik ben in Alice Springs geweest, een van de hoogtepunten van onze reis, en ik heb inderdaad voorbeelden gezien van dat bijzondere perspectief. We konden twee voorbeelden op de foto zetten. Hier zie je twee mensen die rond een waterhole zitten, met een windscherm naast zich ter bescherming, of, kort gezegd: ‘a good place to sit’:

En dit is een rivier, nouja, droge rivierbedding, maar rivieren zijn daar meestentijds droog:

En dat is dus het gewone perspectief, hè, voor de Arrernte, het volk dat van oudsher in de omgeving van het huidige Alice Springs leeft. Fascinerend. Temeer omdat de Aboriginals een superieur richtinggevoel en oriëntatievermogen hebben, bijna alsof ze hun land vanuit de lucht kennen. En dat kan nu wel zo zijn, maar ze konden dit al lang voordat de vliegtuigen, de helicopters en de landkaarten kwamen. Landkaarten hebben ze helemaal niet nodig, dat is iets voor die suffe westerlingen. En toch zijn het ook gewoon mensen, net als wij…

Fietsen in Nieuw-Zeeland is weliswaar fantastisch, maar het heeft ook een groot nadeel: je rijdt soms op te drukke en te smalle wegen waar automobilisten te dicht langs je komen. Er is een alternatief: de ‘cycle trails‘, fietsroutes die stevig gepromoot worden. Zo heeft elke ’trail’ een eigen website, met – opnieuw – heel veel tekst (voorbeeld). 

Als fietser zou ik ook een heleboel kunnen zeggen over de trails (wat ik overigens ook ga doen: ik houd in juni een praatje bij Bike4Travel over fietsen in Nieuw-Zeeland), maar in het kader van deze serie over de schriftelijke communicatie op bordjes waren de trails soms ook zeer opmerkelijk, vooral de Great Taste Trail,  waarvan we het gedeelte tussen Motueka en Nelson reden. 

Ook hier weer een stortvloed aan bordjes met veel woorden erop, waarvan ik een groot deel niet anders kan omschrijven dan als betuttelend. Een selectie:

  Vooral die laatste is hilarisch: je wordt daar gewaarschuwd omdat je op een weg komt, nou, kijk daar links, wat een lévensgevaarlijke snelweg daar aankomt! 

Nou moeten Nederlanders natuurlijk niet onderschatten hoe onwennig fietsen kan zijn voor mensen uit andere landen. Maar toch denk ik: als je bij het leren fietsen niet ook geleerd hebt uit te kijken voor bochten, wegen, voetgangers enzovoort, dan ga je het door zulke bordjes zeker niet doen. Sterker nog: als je alles gaat lezen, let je juist niet op het verkeer. En word je ook niet een beetje kleuterig van zo onvolwassen behandeld worden? 

Een soortgelijke opmerking maakte ik een keer over de talloze bordjes ‘slippery when wet’ langs de kant van de weg. Volgens mij kun je beter tijdens je rijles leren dat wegen glad kunnen worden van nattigheid dan dat op honderden bordjes schrijven. Er stond soms ‘next 23 kilometers’ achter, en dan dacht ik wel eens: over 23,1 kilometer staat het volgende bordje.

Opmerkelijk was ook dat we ook op de Great Taste Trail weer door de bomen het bos misten, of dat er toch nog cruciale bordjes ontbraken. We zijn namelijk een keer van de route afgeraakt en op de grote weg terechtgekomen (lévensgevaarlijk – kuch), en we hadden ook moeite met dat vinden wat de Great Taste Trail bijzonder maakt: de vele brouwerijen langs de route. Goed de weg aangeven, nou juist in onze ogen het allerbelangrijkste, lukt toch niet zo goed. Of er verzoop wat voor ons tussen de vele bordjes. Want dat effect is er natuurlijk ook: het zijn er zoveel, je kijkt er niet meer naar.

We kregen er wel wat jeuk van, dat je ze graag iets zou willen leren over de Nederlandse fietsinfrastructuur. Die is ook niet ideaal, maar een paar dingen gaan hier wel goed. In elk geval gaan we ervan uit dat fietsers en andere weggebruikers een béétje weten wat ze doen… 

Iets anders wat ons bij de trails parten speelde is dat waar wij informatie verwachten, de communicatie vooral promotie was. Het voor ons meest vervelende voorbeeld daarvan was de Ohakune Old Coach Road. In de tekst staat:

Mostly smooth terrain and just a few moderate hill climbs make this trail suitable for most abilities.

Op een andere site staat hij als ‘grade 2: easy’ en in een papieren folder stond iets als geschikt voor het hele gezin. Dus wij dachten dat dat wel kon op onze bagagefietsen; grade 2 hadden we eerder gedaan.

Nou, niet dus. Het werd de zwaarste ochtend van de hele reis, we hebben 3 uur gedaan over 14 km, ik heb meer dan de helft moeten lopen en ben door al het duwen aan mijn fiets geblesseerd geraakt aan een schouder…. Dat zat hem vooral in de enorm grove ondergrond van heel slecht liggende stenen (kasseien in het kwadraat). Later begrepen we dat de ‘grades’ vaak naar beneden geflatteerd worden, want dat geeft grotere subsidiemogelijkheden. 

Een ander voorbeeld: in de intro van de tekst over de Kaipara Missing Link Trail staat:

The missing link to this cycle tour involves a boat trip across the Kaipara Harbour.

Nou leuk, denk je dan. Totdat je je goed in de tekst ingraaft. Er is daar namelijk helemaal geen veerboot ofzoiets; die oversteek moet je zelf regelen en het charteren van een boot kost € 300! Of je moet proberen te liften met vissers. Helemaal onderaan de pagina krijg je daar misschien een eerste vermoeden van, maar ik keek toch aardig op mijn neus toen ik doorklikte naar de details. Dat is toch bepaald geen detail – dit kun je toch geen serieuze doorgaande fietsroute noemen?

Het viel me vaker op in Nieuw-Zeeland: het land lijkt een beetje in een droomwereld te leven, waarin de schijn van voorlichting (en zelfbeeld) mooier is dan de werkelijkheid. Leren nieuwzeelanders zelf om door de reclame heen te lezen en er de echte informatie uit te halen? 

Maarre… we hebben verder geweldig gefietst, hoor, in Nieuw-Zeeland! Je moet dus wel een beetje weten wat je doet, maar ik kan het aanraden.