Vorige week was ik naar Buitenkunst, iets wat ik elk jaar doe en steeds als inspirerend ervaar, voor het leven in het algemeen en mijn werk in het bijzonder. Dat is ongeacht of ik me met de kern van mijn zaak, schrijven, bezighoud, of andere kunsten. Het gaat zelfs niet alleen om wat ik zelf doe, maar ook om wat ik anderen zie (en hoor) doen. Ik schreef er vaker over op dit blog.
Ik ging voor de negende keer, maar anders dan eerdere jaren ging ik niet naar locatie Randmeer, maar naar de andere, in Drenthe. Daar kies je niet voor één themaweek, maar kun je per dag of zelfs maar dagdeel kiezen uit een breed aanbod, dat onder andere op dit bord wordt aangekondigd:
Zodoende kon ik me bezighouden met schrijven, maar ook met theater, zang en zelfs een middag percussie. Dat zou ik anders nooit gedaan hebben, dat is het voordeel van zo’n keuzeprogramma, maar ik miste wel de diepgang van Randmeer, zowel in het thema als in het contact met groepsgenoten. Daar stond tegenover dat het heerlijk weer was om te kamperen in de Drentse bossen, en zo kwam ik er toch weer net zo verfrist als altijd vandaan.
Geschreven heb ik maar één ochtend, aan korte toneelscènes rond het thema ‘grow up’. In onze workshop schreven we in een kleine groep volwassenen over onze ergernissen aan jongeren, en tegelijkertijd was er een omgekeerde workshop bezig waarin jongeren schreven over hun ergernissen aan volwassenen. ’s Middags hebben we een aantal scènes gespeeld, ook in omgedraaide rollen, dus met de volwassenen als pubers en omgekeerd. Dat was erg leuk om te doen, ook al was er geen scène van mij bij.
Mijn scène was namelijk niet gelukt. Dat is het nadeel van die korte programma’s: het moest ’s ochtends in één keer goed, zelfs meteen in leesbaar handschrift opgeschreven. Zo werkt het schrijfproces echter niet: het mijne niet; in het algemeen niet. Of het lukt of niet is dan een toevalstreffer, en ik vond het verbluffend dat er zo veel andere scènes wel in één keer goed waren, en nog grappig ook, want ook dat was de bedoeling. Mijn scène had stevig herschrijven nodig, en daarvoor ontbrak de tijd. In de lunchpauze heb ik toen een nieuwe, nog kortere scène geschreven, die ik hieronder zal plaatsen. Dat is versie 5: geschreven, herschreven, geredigeerd.
Toch was het leerzaam. Het idee voor onderstaande scène had ik namelijk tijdens de ochtend ook gehad, het schoot als eerste door mijn hoofd, maar ik had het verworpen omdat twee anderen ook al aan de slag gingen met het thema preutsheid. Achteraf gezien had ik er beter bij kunnen blijven. En waarom ook niet? Drie keer preutsheid – nou en? En mijn invalshoek was een andere, al was het alleen maar omdat ik me in een andere rol tot jongeren verhoud dan die van ouder, zoals in de andere scènes. Bovendien was ik er dichter bij mijn eigen ervaring mee gebleven dan met die uiteindelijk mislukte scène, en ook dat werkt beter.
Dus: meer bij mezelf blijven en bij mijn invallen, zeker als schrijven snel goed moet.
* * *
Douchen
Plaats: de kleedkamer van een sportschool, met twee douchecabines met afsluitbare deuren.
Spelers: 5 vrouwen van 16, 17, 25, 35 en 45 jaar oud (die oudste drie bij benadering). De twee jongsten zijn bloedmooi, de veertiger heeft een BMI van rond de 30.
(De deur van de kleedkaker zwaait open. Eerst komen de 2 jongsten binnen, daarna de andere drie, verhit. De twee jongsten pakken hun spullen en lopen meteen door naar de douche. De andere drie kleden zich uit, nog wat nahijgend en –puffend en –pratend.)
Vrouw van 25: Zo, dat was weer pittig.
Vrouw van 35: Ja, bij Carlo is het altijd zweten.
Vrouw van 45: Zeker! Maar we hebben weer lekker veel calorieën verbrand dames!
(Gelach. De twintiger begint met het aantrekken van haar gewone kleren, de andere twee pakken hun handdoek)
45: Ga jij thuis douchen?
25: Ja, tot volgende week, meiden!
(De vrouw van 25 vertrekt. De resterende 2 lopen naar de douchecabines.)
35: O, ze zijn allebei bezet. Dat wordt wachten dus.
(De twee vrouwen hangen wat rond, frummelen aan hun haar, tenen, nagels. De dertiger doet daarbij alle moeite om haar lijf onder haar handdoek te verbergen, de veertiger is een stuk nonchalanter.)
45: Het duurt wel lang he? Ik hoor ook helemaal geen water lopen. Zit er wel echt iemand in? Wacht, ik kijk even.
(Ze valt op haar knieën en gluurt onder de deur door.)
45: Hè, ik zie sokken en schoenen?!
(Dan gaan beide deuren open. De veertiger kan er een maar nauwelijks ontwijken. Ze blijft op de vloer. De twee jonge meiden komen eruit, helemaal aangekleed, opgemaakt en hun haar anders opgestoken dan net. Ze blijven van schrik stilstaan als ze de vrouw op de grond zien. Die kijkt naar hen op.)
45: Staan jullie je helemaal op te tutten onder de douche, zijn jullie nou helemaal betoeterd? En wij maar wachten. De douches zijn om te douchen, dames, de rest kan gewoon in de kleedkamer!
(De meiden kijken naar de vrouw aan hun voeten, dan naar elkaar.)
Meid 1 tegen de andere: Dikke billen, is dat eigenlijk besmettelijk?
Dat deed me heel erg denken aan dit voorbeeld uit mijn eigen Adviseren met Perspectief (p. 37): 
Het is wat aangepast, redactioneel en inhoudelijk, maar de overeenkomst is frappant, zeker bijvoorbeeld dat voor mijn schrijfstijl nogal kenmerkende accentje op álle. De strekking is ook hetzelfde: de twee voorbeelden illustreren het verschil tussen hoofdboodschap voorop of achterop. Voldoende overeenkomst om te denken: hé, dat is aan Adviseren met Perspectief ontleend! Vind ik alleen maar leuk, als mijn voorbeelden bruikbaar zijn voor anderen. Maar dan wel met bronvermelding. En die stond erbij, in Tekststructuur, maar naar een syllabus van trainingsbureau Boertien uit 2007. Pardon?