Nou had ik het een paar weken geleden al over de zomerstilte die mede aan de Tour de France te wijten was, ging ik na Parijs nóg minder schrijven… dit keer om een heel andere reden: computerproblemen. In de officiële hittegolf kreeg mijn computer kuren, en na een tijdje kon ik er niet omheen: hij had meer last van de hitte dan ik. Ondertussen heeft hij nieuwe ‘koelpasta’ ofzoiets, maar dat had meer voeten in de aarde dan ik had verwacht. En ondertussen was het behelpen met de laptop en de backups enzo, en kwam ik niet aan bloggen toe.

Maar de computer doet het weer, en ik doe het ook nog, in de zin van dat ik de afgelopen weken bij een paar opdrachtgevers nuttig bezig ben geweest. Twee dingen wil ik even apart noemen:

• ‘Gevraagde beslissing’ heeft inleiding nodig. Al een tijdje geleden hoorde ik een collega zijn beklag doen over het format voor besluitvormende teksten dat veel gemeentes en aanverwante organisaties hanteren, en dat begint met ‘gevraagde beslissing’. Dat klinkt misschien als voorbeeldig ‘hoofdboodschap voorop’, maar de crux daarvan is dat er wel een paar inleidende zinnen aan de hoofdboodschap vooraf gaan (standaard bij het piramideprincipe is dat het stramien ‘situatie-complicatie-vraag’). Zonder die inleidende zinnen, zo zei die collega, is zo’n gevraagde beslissing vaak amper te volgen. Inmiddels werk ik zelf voor een ‘aanverwante organisatie’ met zo’n zelfde format, en heb ik er dus heel wat voorbeelden van de revue zien passeren. En inderdaad, zeg: heel vaak is de ‘gevraagde beslissing’ niet te begrijpen. Het is ook lastig om die context naderhand nog goed te geven, en bovendien is dat natuurlijk onhandig lezen: eerst die gevraagde beslissing lezen, die niet begrijpen, doorlezen totdat je denkt dat je voldoende context hebt, dan terug naar het begin van de tekst. Een tekst, elke tekst, heeft écht een inleiding nodig. De hoofdboodschap in de allereerst zin is echt te pats-boem.
• Als het niet helemaal kan, dan maar helemaal niet. Ik ben de nieuwe mensen aan het trainen van een corporate finance firma, en zij constateerden dat ik hen andere dingen leer dan wat de ‘oude garde’ in praktijk brengt, ondanks dat ook zij enige jaren geleden getraind zijn, en ondanks dat zij zéggen graag goed gestructureerd te willen schrijven. Ik schrok ook van de kwaliteit van de stukken die zij laten zien – daar was weinig piramidaals aan terug te zien, en ook anderzins waren de teksten maar matigjes gestructureerd en lastig te begrijpen (‘datadump’). De jonge aanwinsten zijn op onderzoek gegaan naar hoe dat kon en of daar iets aan kon of moest verbeteren, daar zijn zij nog mee bezig, maar één ding zeiden ze al wat mij interesseerde: misschien is het probleem wel dat het de schrijvers niet lukt om helemaal piramidaal te schrijven, en dus doen ze het maar helemaal niet. Die kende ik nog niet, maar het zou best wel eens kunnen kloppen. Kenmerkend voor teksten in de corporate finance is dat ze een vaste inhoudsopgave hebben, met bijvoorbeeeld hoofdstukken als ‘introductie’ (van het te verkopen bedrijf bijvoorbeeld), ‘markt’, ‘financials’, ‘management’ en zo nog wat, en dat de eigenlijke hoofdboodschap (‘koop dit bedrijf’) impliciet blijft (over de mate waarin andere boodschappen ook impliciet moeten blijven, verschilt men van mening). Dus helemaal piramidaal lukt niet – dan maar helemaal niet? Misschien is het dan zinnig om te kijken naar hoe je binnen allerlei beperkingen wél een lezergerichte structuur aan kunt brengen. En belangrijker nog: hoe je de goede invloed van het piramideprincipe op je logische en lezergerichte denken toch kunt benutten. Wordt vervolgd!

Verder heb ik nog weer een keer genoten van precies dat laatste: hoe het piramideprincipe ‘dwingt’ tot helder denken. Ik was met een groep bezig om een memo logischer te structureren, en één dingetje wilde niet zo lekker in de piramide. Van mij ‘moest’ het echter wel, en zo ontstond er een grote discussie in die groep of het thuishoorde in de ene of in de andere tak. Het leek alsof we inhoudelijk sterk afdwaalden, maar uiteindelijk kwam de schrijver van het memo tot de conclusie dat hij dit punt simpelweg nog niet helder had, nog meer onderzoek te doen had. Prima – want zo kom je er dus achter dat je zelf nog een los rafelrandje hebt af te werken. Beter dat je dat al schrijver doet dan dat je je lezer daarmee opzadelt!

Kortom: goede, nuttige, productieve weken, waarin ik ook nog eens leuke reacties krijg op Niet voor mietjes – maar waarvan ik dus weinig heb kunnen delen. Computers…