In de trainingen die ik geef over presenteren, gaat het vooral over de activiteiten die je onderneemt in de voorbereiding op de presentatie, zoals het nadenken over de werkvorm en het maken van het presentatiemateriaal, al dan niet in Powerpoint. Er zit natuurlijk nog een heel andere kant aan presenteren, en dat zijn de persoonlijke vaardigheden die je nodig hebt op het moment zelve. Het gaat dan om zaken als stem, houding en oogcontact.

Durf, leer en presenteer. Zet jezelf neer begint precies waar mijn trainingen (en boeken over Powerpointpresentaties) ophouden. Over het schrijven van een presentatietekst gaat welgeteld anderhalve bladzijde. Het specialisme van schrijfster Pauline van Aken (SBS6, Nickelodeon) ligt ergens anders: ze is van opleiding logopedist en kreeg bekendheid door voor RTL4 de lichaamstaal van politici te analyseren.

In het boek staan behartigenswaardige dingen over presentatietechnieken. Van Aken benadrukt terecht dat het gaat om authenticiteit, jezelf zijn, en niet om het aanleren van een paar trucjes. Doel is dan ook te werken aan het verbeteren van eigenwaarde, kracht en zelfvertrouwen. Daar word je een betere presentator van. Die verbetering boek je door in een positieve cirkel van bewustwording en aanpassing te komen. Ben ik het allemaal helemaal mee eens.

Het is wel de vraag of je zo’n groei kan starten en stimuleren door het lezen van een boek. Het lijkt mij typisch een proces waar je persoonlijke coaching en training bij nodig hebt. Dat is mijn belangrijkste kritiekpunt op het boek: het zijn maar liefst 280 pagina’s, en heb je hier nou werkelijk wat aan?

Het boek is zeker leesbaar. Er staan interviews tussen met toonaangevende presentatoren. Die zijn wel leuk om te lezen, vooral vanwege de anekdotes. Aad van de Heuvel is bijvoorbeeld bij de televisie terechtgekomen door een misverstand: hij ging iemand bij de KRO interviewen, maar die dacht dat hij kwam solliciteren! (p. 239)

De geïnterviewden benadrukken allemaal het belang van authenticiteit en je eigen kracht ontwikkelen, maar ze geven ook wel tips, en samen met de adviezen van Van Aken zit je dan toch weer sterk in de hoek van de tips en trucks: al die technische dingen (oogcontact maken, ademen met je buik, op twee voeten staan, open houding, gebaren…) waar je tijdens een presentatie aan moet denken en die je juist úit je eigen kracht kunnen halen. Dat dilemma, dat in elk werken aan persoonlijke vaardigheden op de loer ligt, lost het boek niet echt goed op.

Ander minpunt is dat het boek niet gaat over presenteren zoals je dat doet in het bedrijfsleven. Met presenteren wordt vooral bedoeld de activiteit van een presentator bij radio of televisie, aangevuld met bijvoorbeeld het pleiten van een advocaat. Voor dat soort monologen op basis van uitgeschreven tekst zijn de tips zeer nuttig.

Voor presenterende adviseurs zijn ze óók nuttig, want ook die zijn wel eens op vergelijkbare manier bezig. Hun presentaties kennen echter een veel hogere mate van interactiviteit. Dat aspect komt totaal niet aan de orde. En dat is het belangrijkste manco voor ‘mijn’ doelgroep. Als je je daar overheen kunt zetten en de 280 pagina’s niet schuwt, is het boek een aanrader.